نفقه فرزند: نحوه پرداخت و چگونگی مطالبه آن

فرزندآوری یکی از مهم ترین مسائلی است که افراد در زندگی خود با آن روبه رو می شوند. زیرا هر کودکی از حقوقی برخوردار است و پدر و مادر موظف به تأمین این حقوق برای فرزندشان هستند. در واقع، تولد فرزند تکالیف مختلفی را هم از حیث حقوقی و هم از حیث اخلاقی برای والدین به همراه دارد. به ویژه آن که فرزند در سنین کودکی نیاز به حمایت های ویژه ای دارد تا بتواند مراحل رشد خود را به خوبی سپری کرده و آماده ورود به دنیای بزرگسالی شود. از جمله مهم ترین حقوق فرزندان، حق آن ها بر دریافت نفقه به معنای تأمین نیازهای مالی فرزند است. چگونگی مطالبه این حق و اینکه تکلیف پرداخت نفقه فرزند بر عهده چه کسی قرار دارد از جمله مسائل مهم مربوط به حقوق خانواده به شمار رفته و نیازمند بررسی های دقیقی است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

نفقه فرزند چیست؟

هر کودکی که متولد می شود از حقوقی برخوردار است که والدین موظف به تأمین این حقوق هستند. یکی از مهم ترین این حقوق ها که تأمین آن برای ادامه زندگی کودک الزامی است، تأمین نیازهای مادی کودک و تأمین وسایل لازم برای ادامه معاش کودک است. این موضوع در اصطلاح حقوقی، نفقه نامیده می شود. بنابراین، کلیه نیازهای مادی کودک از قبیل مسکن، خوراک، پوشاک، بهداشت و درمان، آموزش و غیره به عنوان نفقه فرزند به شمار می آیند.

فلسفه وضع چنین حقی برای کودکان این است که کودک به واسطه سن کم و عدم استقلال نیاز به حمایت های مالی و مادی دارد تا بتواند در ابعاد مختلفی از جمله جسمی، روحی و اجتماعی رشد نماید.

پرداخت نفقه فرزند به عهده چه کسی است؟

ماده 1199 قانون مدنی در خصوص مسئولیت والدین و سایرین نسبت به پرداخت نفقه فرزند تعیین تکلیف نموده است. این ماده قانونی تکلیف پرداخت نفقه فرزند را به ترتیب بر عهده افراد مختلفی گذاشته است. چنانچه هر یک از این افراد در قید حیات نبوده یا اینکه استطاعت مالی برای پرداخت نفقه فرزند را نداشته باشد، پرداخت نفقه فرزند بر عهده شخص بعدی قرار می گیرد. این افراد به ترتیب عبارتند از:

1 . پدر

2 . اجداد پدری با رعایت الاقرب فالاقرب (به این معنا که پدربزرگ پدری مقدم بر پدر پدربزرگ و اجداد ماقبل اوست)

3 . مادر

4 . اجداد و جدات مادری و جدات پدری با رعایت الاقرب فالاقرب (پدربزرگ و مادربزرگ مادری و مادربزرگ پدری کودک در پرداخت نفقه وی مقدم بر اجداد و جدات ماقبل از خود هستند. همچنین، مسئولیت پرداخت نفقه فرزند در درجه چهارم به صورت مشترک بر عهده این افراد قرار گرفته است و در این بین هیچ یک بر دیگری ارجحیت ندارد.)

فرزندان تا چه سنی حق دریافت نفقه را دارند؟

در بین قوانین و مققرات موجود، تاکنون هیچ حکم مشخصی در خصوص تعیین سن مشخص برای فرزندان در خصوص دریافت نفقه بیان نشده است. به طور کلی، نفقه فرزند از جمله مصادیق نفقه اقارب به شمار رفته و از احکام و مقررات مربوط به آن پیروی می نماید. به موجب مواد 1197 و 1198 قانون مدنی نیز شرط پرداخت نفقه اقارب این است که شخص نفقه گیرنده نیازمند بوده و امکان اشتغال به شغلی مشخص و کسب درآمد را نداشته باشد و از طرف دیگر، شخص پرداخت کننده استطاعت مالی برای پرداخت نفقه را داشته باشد.

با این تفاسیر، بایستی گفت که فرزند تا زمانی استحقاق دریافت نفقه را دارد که هنوز مشغول به کار نشده و درآمد مستقلی نداشته باشد. امروزه نمی توان 18 سالگی را به صورت مطلق به عنوان سنی در نظر گرفت که فرزند با رسیدن به آن استحقاق دریافت نفقه را از دست می دهد. چرا که بسیاری از فرزندان پس از این سن همچنان مشغول به تحصیل بوده و به درآمد مستقلی دست نیافته اند. در نتیجه، بایستی گفت که فرزندان پسر تا زمانی که مشغول به تحصیل بوده و به شغل مشخصی اشتغال پیدا نکرده اند، حق دریافت نفقه را دارند. علاوه بر این، در صورتی که فرزند پسر مبتلا به بیماری های خاصی مانند معلولیت، عقب ماندگی ذهنی یا جسمی و غیره باشد، بدون در نظر گرفتن سن و اشتغال یا عدم اشتغال استحقاق دریافت نفقه را خواهد داشت. فرزندان دختر نیز تابع همین حکم بوده و در صورت عدم اشتغال تا زمان ازدواج استحقاق دریافت نفقه را دارند.

نفقه فرزند چه تفاوتی با حضانت او دارد؟

حق حضانت یکی دیگر از حقوق مهمی است که فرزندان در مقابل والدین خود دارا هستند. بسیاری از افراد به اشتباه حضانت و نفقه فرزندان را مترادف می دانند؛ در حالی که این دو مفهوم کاملاً متمایز از یکدیگر هستند. حضانت صرفاً مراقبت و نگهداری از فرزند را شامل می شود؛ اما نفقه عبارت است از تأمین نیازهای مادی کودک.

علاوه بر این تفاوت ماهوی بین حضانت و نفقه فرزند، توجه به این نکته نیز ضروری است که حضانت فرزند حق و تکلیفی است که به صورت مشترک به والدین تعلق داشته و در صورت جدایی والدین، حضانت فرزند با توجه به سن کودک، مصلحت وی و توافق والدین صرفاً به یکی از آن ها اختصاص می یابد. در حالی که پرداخت نفقه فرزند به ترتیب مندرج در ماده 1199 قانون مدنی به والدین و اجداد و جدات کودک اختصاص داشته و نمی توان بر خلاف آن توافق نمود. در نتیجه، ممکن است حضانت کودک به عهده یکی از والدین بوده و پرداخت نفقه آن بر عهده والدین یا شخص دیگری قرار گیرد. مانند اینکه حضانت کودکی که به مادرش تعلق داشته اما پرداخت نفقه وی بر عهده پدر یا جد پدری اوست.

میزان نفقه فرزند چگونه تعیین می شود؟

قانونگذار نسبت به میزان نفقه فرزند فاقد حکم مشخصی است. در واقع، هیچ حداقل یا حداکثری برای تعیین میزان نفقه فرزند در قانون بیان نشده است. در صورتی که پدر، مادر یا هر یک از اجدادی که تکلیف پرداخت نفقه فرزند را بر عهده دارد، بدون دلیل موجه از انجام این تکلیف سرباز زند، میزان نفقه فرزند توسط کارشناس دادگستری و با در نظر گرفتن شرایط پرداخت کننده و وضعیت کودک از نظر سن، محل زندگی و غیره تعیین می شود. بنابراین، ممکن است میزان نفقه هر فرزند متفاوت از فرزند دیگر تعیین شود.

نفقه فرزند نامشروع

به موجب ماده 1167 قانون مدنی فرزندان نامشروع به والدین خود منتسب نمی شوند. وجود این حکم قانونی موجب شده بود که کودکان نامشروع بدون آن که در نحوه تولد خود نقشی داشته باشند، تا سال ها از بسیاری از حقوق خود محروم شوند. اما دیوان عالی کشور با صدور رأی وحدت رویه شماره 617 در سال 1376 مقرر داشت که عدم انتساب فرزندان نامشروع به والدین طبیعی خود صرفاً به موضوع توارث اختصاص داشته و این قبیل کودکان تنها از ارث بری از والدین خود محروم هستند. دیگر حقوق این کودکان مانند دیگر کودکان مورد حمایت قانونی قرار دارد. والدین طبیعی ملزم به اخذ شناسنامه برای فرزند نامشروع خود بوده و بایستی حقوق مختلف این فرزند مانند حضانت و پرداخت نفقه را برای وی تضمین نمایند.

در نتیجه، نامشروع بودن فرزند مانع حق وی نسبت به دریافت نفقه نخواهد شد. در هر صورت، فرزندان نامشروع نیز به ترتیب مندرج در ماده 1199 قانون مدنی استحقاق دریافت نفقه را دارند.

نفقه فرزند بعد از طلاق والدین

اصولاً صحبت از پرداخت نفقه فرزند زمانی به میان می آید که به هر دلیلی زندگی مشترک والدین از هم بپاشد. زیرا مادامی که زندگی مشترک والدین برقرار بوده و فرزند به همراه والدین در منزل مشترکی سکونت داشته باشد نشانه ای بر این است که نفقه فرزند توسط پدر پرداخت می شود.

در صورت طلاق والدین، همچنان پرداخت نفقه بر عهده پدر قرار خواهد داشت؛ مگر آن که پدر توانایی مالی پرداخت نفقه را نداشته باشد. در این صورت تکلیف پرداخت نفقه فرزند بر عهده پدربزرگ پدری قرار خواهد گرفت. طبق ماده 29 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 دادگاه خانواده موظف است ضمن صدور حکم طلاق نسبت به موارد مختلفی از قبیل نفقه فرزند نیز تعیین تکلیف نماید. در نتیجه، میزان نفقه فرزند و تکلیف پدر به پرداخت آن در ضمن حکم طلاق درج می گردد.

نفقه فرزند بعد از فوت پدر بر عهده چه کسی است؟

ماده 1199 قانون مدنی در وهله اول پدر را مسئول پرداخت نفقه فرزند دانسته است. در ایفای این مسئولیت هیچ کس دیگری با پدر شریک نیست. اما چنانچه پدر فوت کرده و یا اینکه استطاعت مالی برای پرداخت نفقه فرزندش را نداشته باشد، مسئولیت پرداخت نفقه فرزند بر عهده اجداد پدری قرار می گیرد و اگر هیچ یک از اجداد پدری نیز در قید حیات نبوده یا استطاعت پرداخت نفقه را نداشته باشند، مادر مسئول پرداخت نفقه فرزند خواهد شد.

بنابراین، در صورت فوت پدر علی رغم آن که حضانت فرزند به مادر تعلق می گیرد، اما مسئولیت پرداخت نفقه بر عهده پدربزرگ پدری قرار خواهد گرفت و در صورت حیات پدربزرگ پدری مادر می تواند نفقه فرزندش را از پدربزرگ پدری مطالبه نماید.

نفقه فرزند بعد از ازدواج مجدد مادر

مسئولیت پرداخت نفقه فرزند مطابق ماده 1199 قانون مدنی به ترتیب بر عهده افراد مندرج در این ماده قرار گرفته است و در این خصوص، تفاوتی نمی کند که والدین با یکدیگر زندگی نمایند یا از یکدیگر جدا شده باشند. در هر صورت، اشخاص به ترتیب مندرج در این ماده مسئول پرداخت نفقه فرزند هستند.

در این بین، ازدواج مجدد مادر پس از طلاق از پدر یا فوت وی تأثیری در نحوه پرداخت نفقه فرزند نخواهد داشت. به عنوان مثال، اگر پدر یا پدربزرگ پدری مسئولیت پرداخت نفقه فرزند را بر عهده داشته باشند، نمی توانند به بهانه ازدواج مجدد مادر از ایفای این تکلیف سرباز زنند. همچنین، در صورتی که مادر مسئولیت پرداخت نفقه فرزند را بر عهده داشته باشد، ازدواج مجدد وی باعث سلب مسئولیت از او نخواهد شد.

مطالبه نفقه معوقه فرزند

همانطور که پیش تر اشاره شد، نفقه فرزند از جمله مصادیق نفقه اقارب محسوب شده و تابع آثار و احکام مربوط به آن است. یکی از مسائل مهم در خصوص نفقه فرزند و به طور کلی نفقه اقارب موضوع مطالبه نفقه معوقه (ایام گذشته) است. طبق قسمت اخیر ماده 1206 قانون مدنی، فرزند و هیچ یک از دیگر اقارب واجب النفقه امکان مطالبه نفقه معوقه خود را ندارند؛ برخلاف زوجه که در هر صورتی می تواند نفقه معوقه خود را مطالبه نماید.

بنابراین، چنانچه پدر یا هر یک از اشخاصی که مسئولیت پرداخت نفقه فرزند را بر عهده دارد از پرداخت نفقه فرزند اجتناب کرده و این وضعیت چند ماه متوالی ادامه یابد، نفقه ایام گذشته فرزند دیگر قابل مطالبه نبوده و صرفاً می توان نفقه جاریه (حال حاضر) را مطالبه نمود.

آیا اجتناب از پرداخت نفقه فرزند جرم است؟

ماده 53 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 در جهت حمایت از حقوق فرزندان اجتناب از پرداخت نفقه فرزند را تحت عنوان جرم ترک انفاق جرم انگاری نموده است. به موجب این ماده، چنانچه شخصی علی رغم داشتن استطاعت مالی از پرداخت نفقه زوجه، فرزند یا هر یک از اشخاص واجب النفقه استنکاف نماید، مرتکب جرم ترک انفاق شده است.

این جرم از جمله جرایم خصوصی و قابل گذشت است که تعقیب و پیگیری آن مستلزم طرح شکایت از سوی شاکی خصوصی است و با گذشت شاکی نیز فرایند تعقیب و پیگیری جرم متوقف خواهد شد. در صورت طرح شکایت شاکی خصوصی و اثبات استنکاف شخص از پرداخت نفقه فرزند، مرتکب این جرم به مجازات حبس تعزیری درجه شش (حبس بیش از شش ماه تا دو سال) محکوم خواهد شد.

چه کسی حق مطالبه نفقه فرزند را دارد؟

هر شخصی تا پیش از رسیدن به سن 18 سالگی به واسطه عدم رشد و صغر سن اهلیت لازم برای طرح دعوا را ندارد. در نتیجه، به نظر می رسد که فرزندان کمتر از 18 سال امکان مطالبه نفقه خود از والدینشان را نداشته و در صورت عدم پرداخت نفقه حق آنان ضایع می گردد. این تصور صحیح نیست و قانونگذار در هر صورت امکان احقاق حقوق این افراد را به رسمیت شناخته است.

طبق ماده 6 قانون حمایت خانواده مصوب 1391، مادر یا هر شخصی که حضانت کودک را بر عهده دارد حق اقامه دعوا برای مطالبه نفقه آن کودک را نیز داشته و  به این منظور می تواند طرح دعوا نماید. با توجه به توضیحاتی که پیش تر بیان شد، حضانت و نفقه فرزند دو حق کاملاً متمایز از یکدیگر هستند. لزوماً شخصی که حضانت فرزند را بر عهده دارد مسئول پرداخت نفقه او نیست. به همین خاطر، مسئول حضانت فرزند، اعم از مادر یا هر شخص دیگری، می تواند با طرح دعوا به طرفیت اشخاص مندرج در ماده 1199 قانون مدنی نفقه فرزند را مطالبه نماید.

نحوه مطالبه نفقه فرزند

مادر یا هر شخصی که حضانت فرزند را بر عهده دارد، به منظور مطالبه نفقه جاریه فرزند می تواند به یکی از دو صورت زیر اقدام نماید:

1 . طرح دعوای حقوقی مطالبه نفقه فرزند

طرح دعوای حقوقی مطالبه نفقه فرزند ساده ترین و سریع ترین روشی است که در حال حاضر برای مطالبه نفقه فرزند وجود دارد. به این منظور، مادر یا هر شخصی که حضانت فرزند را بر عهده دارد بایستی اقدام به تنظیم و ثبت دادخواست حقوقی مطالبه نفقه فرزند به طرفیت پدر یا هر شخصی که پرداخت نفقه فرزند را بر عهده دارد نماید.

با ثبت این دادخواست، دادگاه خانواده اقدام به رسیدگی کرده و با توجه به نظر کارشناس میزان نفقه فرزند را تعیین کرده و مسئول پرداخت نفقه را ملزم به پرداخت نفقه فرزند می نماید.

2 . طرح شکایت کیفری جرم ترک انفاق

با توجه به اینکه اجتناب از پرداخت نفقه فرزند به عنوان جرم ترک انفاق در قانون حمایت خانواده شناخته شده است، شخصی که حضانت فرزند را بر عهده دارد می تواند برای مطالبه نفقه فرزند اقدام به طرح شکایت کیفری از مسئول پرداخت نفقه فرزند نماید.

رسیدگی به شکایت کیفری ترک انفاق فرایندی زمانبر و مستلزم رسیدگی در دو مرحله دادسرا و دادگاه کیفری است. در صورت اثبات وقوع این جرم در دادگاه، مرتکب علاوه بر محکومیت به مجازات حبس مقرر در ماده 53 قانون حمایت خانواده، به پرداخت نفقه فرزند نیز محکوم خواهد شد.

مراحل مطالبه نفقه فرزند

به منظور مطالبه فرزند، مادر یا هر شخصی که مسئول حضانت کودک است بایستی به ترتیب زیر اقدام نماید:

1 . ثبت نام در سامانه ثنا

نخستین مرحله برای طرح هر دعوای حقوقی یا شکایت کیفری ثبت نام در سامانه ثنا و تشکیل صفحه کاربری شخصی در این سامانه است. اشخاص حقیقی با استفاده از کد ملی خود می توانند در این سامانه ثبت نام کرده و صفحه کاربری شخصی خود را ایجاد نماید.

2 . جمع آوری اسناد و مدارک

به منظور مطالبه نفقه فرزند شخص خواهان بایستی هر سند یا مدرکی که می تواند به اثبات ادعای وی کمک کند را جمع آوری نماید. اسناد و مدارکی مانند شهادت شهود بر استطاعت مالی پدر یا دیگر اشخاص مسئول پرداخت نفقه از جمله این اسناد و مدارک به شمار می آید.

3 . تهیه و تنظیم دادخواست یا شکوائیه

بسته به اینکه مسئول حضانت فرزند برای مطالبه نفقه خواستار طرح دعوای حقوقی باشد یا شکایت کیفری، موظف به تهیه و تنظیم دادخواست یا شکوائیه است. خواهان برای طرح دعوای حقوقی بایستی اقدام به تنظیم دادخواست نماید و در صورت طرح شکایت کیفری بایستی شکایت خود را در قالب یک شکوائیه طرح نماید.

بهتر است پیش از این مرحله، مشورت های لازم از یک وکیل متخصص دریافت شود تا روش مناسب تر برای مطالبه نفقه فرزند اتخاذ شود. در این صورت، وکیل متخصص می تواند شخصاً دادخواست یا شکوائیه لازم را تنظیم کرده یا اینکه در فرایند تنظیم آن به خواهان کمک نماید.

4 . ثبت دادخواست یا شکوائیه در سامانه ثنا

طرح هر دعوای حقوقی یا شکایت کیفری زمانی نهایی می شود که دادخواست یا شکوائیه مربوطه در سامانه ثنا به ثبت برسد. اشخاص پس از جمع آوری مدارک و تنظیم دادخواست یا شکوائیه خود می توانند با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات قضایی الکترونیک دادخواست یا شکوائیه خود را در سامانه ثنا به ثبت برسانند.

نمونه دادخواست مطالبه نفقه فرزند

مشخصات خواهان: …………

مشخصات خوانده: …………

اطلاعات وکیل [در صورت وجود]: …………….

خواسته: مطالبه نفقه فرزندان مشترک

دلایل و ضمائم: مدارک هویتی خواهان، حکم شماره ….. دادگاه و غیره.

شرح دادخواست:

ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان ……….

با عرض سلام و احترام

اینجانب ………….. فرزند …….. به شماره ملی …….. به موجب عقدنامه شماره ……. در تاریخ …….. به عقد ازدواج دائم خوانده محترم آقای ……………. درآمده ام. حاصل این ازدواج دو فرزند پسر 5 و 3 ساله به نام های ……….. و ………… بوده است. متأسفانه پس از گذشت …… سال از زندگی مشترک اینجانب و خوانده بنا به دلایل مختلفی زندگی مشترک ما به جدایی انجامید و در تاریخ ………… به موجب دادنامه شماره …… دادگاه خانواده شهرستان ……. از یکدیگر جدا شدیم.

به موجب دادنامه طلاق شماره ….. که ضمیمه دادخواست شده است، حضانت فرزندان به این علت که کمتر از 7 سال سن دارند به اینجانب واگذار شده و خوانده محترم مکلف به پرداخت نفقه فرزندان به مبلغ …… ریال شده است. متأسفانه خوانده محترم از تاریخ ……. تاکنون علی رغم استطاعت مالی از پرداخت نفقه فرزندان اجتناب نموده و همین موضوع تأمین نیازهای مالی فرزندان را با مشکل روبه رو نموده است. نظر به این موضوع، ضمن تقاضای رسیدگی و صدور حکم الزام خوانده به پرداخت نفقه فرزندان، تقاضای تعدیل مبلغ نفقه فرزندان با توجه به نرخ تورم را دارم.

با تشکر و تجدید احترام

نام و امضای خواهان

تاریخ

دادگاه صالح به رسیدگی به دادخواست مطالبه نفقه فرزند

در صورت ثبت دادخواست یا شکوائیه مطالبه نفقه فرزند در سامانه ثنا، پرونده به صورت خودکار برای رسیدگی به دادگاه صالح ارجاع می گردد. مرجع صالح به رسیدگی به این دادخواست در صورت طرح دادخواست حقوقی و طرح شکایت کیفری متفاوت از یکدیگر می باشد.

چنانچه خواهان اقدام به ثبت دادخواست حقوقی مطالبه نفقه فرزند نماید، به موجب بند 14 ماده 4 قانون حمایت خانواده رسیدگی به این دادخواست در صلاحیت دادگاه خانواده قرار می گیرد. اما اگر شاکی برای مطالبه نفقه فرزند اقدام به طرح شکایت کیفری جرم ترک انفاق نماید، دادگاه کیفری صلاحیت رسیدگی به پرونده فوق را بر عهده خواهد داشت.

تعدیل نفقه فرزند

در بسیاری از موارد، پدر یا جد پدری نفقه فرزند خود را پرداخت می نماید، اما افزایش نرخ تورم در سطح جامعه موجب می شود که نفقه پرداختی کفاف پرداخت هزینه های فرزند را ندهد. در چنین شرایطی، مادر یا مسئول حضانت فرزند می تواند دادخواست تعدیل نفقه را به طرفیت پدر یا جد پدری مطرح نماید.

دادگاه با وصول این دادخواست، موضوع را بررسی کرده و مبلغ نفقه فرزند را افزایش می دهد. در این صورت پدر یا جد پدری ملزم به پرداخت نفقه فرزند مطابق نرخ تعدیل شده توسط دادگاه خواهند بود.

اعسار از پرداخت نفقه فرزند

استطاعت مالی انفاق کننده یکی از شروط پرداخت نفقه فرزند است. در نتیجه، پدر، جد پدری یا هرکسی که به موجب قانون مکلف به پرداخت نفقه فرزند شده است، می تواند با اثبات عدم توانایی مالی خود این مسئولیت را از خود سلب نماید. به این منظور، شخص بایستی اقدام به تقدیم دادخواست اعسار نموده و اسناد و مدارک کافی از جمله گواهی عدم اشتغال، صورت حساب های بانکی، شهادت شهود و غیره را تقدیم دادگاه نماید.

پذیرش دادخواست اعسار شخص متقاضی از سوی دادگاه نشان دهنده عدم توانایی مالی شخص انفاق کننده است. در نتیجه، دادگاه با توجه به شرایط کودک و وضعیت شخص انفاق کننده یا اقدام به تقسیط مبلغ نفقه می نماید یا اینکه حکم معافیت موقت شخص از پرداخت نفقه را صادر نموده و به ترتیب مندرج در ماده 1199 قانون مدنی شخص دیگری را ملزم به پرداخت نفقه فرزند می نماید.

تفاوت نفقه زوجه و نفقه فرزند

پرداخت نفقه زوجه و نفقه فرزند از جمله مهم ترین مسائل حوزه حقوق خانواده است. بسیاری از افراد به اشتباه احکام و آثار مربوط به این دو موضوع را یکسان می انگارند؛ در حالی که احکام مربوط به نفقه زوجه و نفقه فرزند کاملاً متفاوت از یکدیگر هستند. از این رو، تفاوت های این دو مفهوم را می توان به شرح زیر بررسی نمود:

1 . زوجه در صورت تمکین از همسر مستحق دریافت نفقه است. نیاز مالی یا عدم نیاز مالی زوجه و همچنین استطاعت یا عدم استطاعت مالی زوج تأثیری در لزوم پرداخت نفقه زوجه ندارد. اما پرداخت نفقه فرزند مشروط به توانایی مالی انفاق کننده و نیاز مالی فرزند است. برای مثال، در صورتی که فرزند به شغل مشخصی اشتغال یابد، استحقاق دریافت نفقه را از دست خواهد داد.

2 . تکلیف پرداخت نفقه زوجه صرفاً به زوج اختصاص دارد. اما پرداخت نفقه فرزند در مرحله اول بر عهده پدر است و در صورت فوت وی یا عدم توانایی مالی او، اجداد پدری، مادر و اجداد و جدات مادری و جدات پدری به ترتیب مکلف به پرداخت نفقه فرزند خواهند بود.

2 . در صورت امتناع زوج از پرداخت نفقه همسرش، زوجه می تواند به موجب تقدیم دادخواست مطالبه نفقه، هم نفقه معوقه و هم نفقه جاریه خود را مطالبه نماید. اما در صورت عدم پرداخت نفقه فرزند، نفقه گذشته وی دیگر قابل مطالبه نیست و با تقدیم دادخواست مطالبه نفقه صرفاً می توان نفقه جاریه فرزند را مطالبه نمود.

نقش وکیل در مطالبه نفقه فرزند

عدم پرداخت نفقه فرزند، کودک و شخصی که حضانت وی را بر عهده دارد را با مشکلات بسیاری روبه رو می نماید. برای حل این مشکل مادر یا هر شخص دیگری که حضانت فرزند را بر عهده دارد ناگزیر است که اقدام به مطالبه نفقه فرزند از طریق دادگاه نماید. به این منظور، شخص خواهان بایستی اقدام به ثبت دادخواست یا شکایت کیفری نماید تا موضوع فوق در دادگاه مورد رسیدگی قرار گیرد.

طبیعی است که همه افراد جامعه اطلاعات حقوقی کافی برای طرح دعوای مطالبه نفقه فرزند را نداشته باشند. این افراد می توانند با مشورت و راهنمایی های یک وکیل متخصص اقدام به این کار نمایند. راهنمایی ها و مشورت های یک وکیل متخصص در وهله اول به شخص کمک می کند تا با توجه به شرایط موجود بهترین راهکار قانونی را برای مطالبه نفقه فرزند اتخاذ نماید (طرح دادخواست حقوقی یا شکایت کیفری). سپس می تواند دادخواست یا شکوائیه مربوطه را به صورت اصولی و مستند به مواد قانونی مربوطه تنظیم نماید و با حضور در دادگاه و ارائه دلایل کافی موفق به دریافت حکم الزام پدر، جد پدری یا مادر به پرداخت نفقه فرزند شود.

برای آشنایی با رویه قضایی مربوط به پرداخت و مطالبه نفقه فرزند می توانید نمونه آراء قضایی مربوط به نفقه فرزند را در وب سایت وکیل سوال مشاهده نمایید.

جمع بندی

نفقه از جمله حقوق قانونی فرزندان است که قانونگذار برای آنان در نظر گرفته است و به ترتیب مندرج در ماده 1199 قانون مدنی پدر، اجداد پدری، مادر و اجداد و جدات مادری و جدات پدری را مکلف به پرداخت آن نموده است. نفقه فرزندان کلیه نیازهای مالی آنان از جمله مسکن، خوراک، پوشاک، آموزش و تحصیلات و غیره را شامل می شود. در اغلب موارد، صحبت از لزوم پرداخت نفقه فرزندان زمانی به میان می آید که بنا به دلایل مختلفی چون طلاق والدین، فوت پدر یا غیره زندگی مشترک والدین از بین برود.

در چنین مواردی با توجه به وضعیت صغر سن و نیاز کودکان به حمایت اقتصادی، عدم پرداخت نفقه فرزندان می تواند آنان را با مشکلات بسیاری روبه رو نماید. از این رو، قانونگذار این امکان را برای مادر یا هر شخصی که به موجب قانون یا حکم دادگاه حضانت فرزند را بر عهده دارد در نظر گرفته است تا بتواند با طرح دادخواست حقوقی یا شکایت کیفری به شرحی که در این مقاله توضیح داده شد، نفقه فرزند را مطالبه نماید.

وکیل سوال – مرجع تخصصی مشاوره و خدمات حقوقی

وکیل سوال یک پلتفرم تخصصی در حوزه مشاوره و خدمات حقوقی است که تحت مدیریت خانم ام البنین تنکابنی رضایی فعالیت می کند. هدف ما ارائه اطلاعات حقوقی دقیق و ارائه خدمات تخصصی وکالت در زمینه های مختلف، از جمله دعاوی کیفری و حقوقی، امور قراردادی، جرایم سایبری، دعاوی ارزی و مالی، وکالت در امور ثبتی و ملکی است.

اگر به دنبال تنظیم وکالت نامه ای جامع و بی نقص هستید، وکیل سوال با دانش تخصصی و تجربه حقوقی گسترده، همراه شما خواهد بود.

همین حالا مشاوره بگیرید و وکالت نامه ای مطمئن تنظیم کنید!