کلاهبرداری مهاجرتی | راهنمای کامل شکایت از مؤسسات جعلی

با افزایش تمایل به مهاجرت، بسیاری از افراد به دنبال مسیرهای قانونی و مطمئن برای دریافت ویزا، اقامت یا تابعیت کشورهای دیگر هستند. در این میان، برخی مؤسسات مهاجرتی و افراد سودجو با تبلیغات فریبنده و وعده های غیرواقعی، متقاضیان را به دام کلاهبرداری مهاجرتی می اندازند.

وعده هایی مانند دریافت ویزای تضمینی، اقامت سریع، شغل پردرآمد در خارج از کشور و ازدواج صوری برای مهاجرت از جمله روش های رایج این کلاهبرداران است که در بسیاری از موارد، منجر به از دست رفتن سرمایه، رد درخواست مهاجرت و حتی ممنوعیت ورود به برخی کشورها می شود.

در این مقاله، به بررسی روش های شایع کلاهبرداری مهاجرتی، پیامدهای قانونی آن، راه های پیشگیری و نحوه شکایت از مؤسسات مهاجرتی جعلی می پردازیم. اگر قصد مهاجرت دارید، آگاهی از این نکات می تواند شما را از تصمیمات اشتباه و ضررهای سنگین مالی و حقوقی نجات دهد.

کلاهبرداری مهاجرتی چیست؟

کلاهبرداری به عنوان یکی از مصادیق جرایم علیه اموال از جمله جرایمی است که از گذشته تاکنون در سطح جامعه موضوعیت داشته و افراد سودجو از این طریق اموال متعلق به دیگران را به صورت غیرقانونی و نامشروع دریافت می نمایند. شخص کلاهبردار برای ارتکاب این جرم اقدام به مانور متقلبانه کرده و با صحنه سازی و خلاف واقع نشان دادن اوضاع و احوال شخص قربانی را می فریبد تا اموال خود را در اختیار وی بگذارد. شخص کلاهبردار پس از فریب شخص قربانی مال دریافتی را برداشته و متواری می شود.کلاهبرداری معمولاً از شیوه های گوناگونی برای فریب قربانیان خود استفاده می کنند. یکی از انواع این روش ها کلاهبرداری به صورت کلاهبرداری مهاجرتی است.

 کلاهبرداری مهاجرتی به هرگونه فریب، جعل یا ارائه اطلاعات نادرست در فرآیند مهاجرت گفته می شود. این کلاهبرداری می تواند توسط مؤسسات مهاجرتی غیرمجاز، وکلای نامعتبر، مشاوران تقلبی، یا حتی افراد عادی انجام شود. هدف اصلی این کلاهبرداران، دریافت مبالغ کلان از متقاضیان مهاجرت، بدون ارائه خدمات واقعی است.

روش های رایج کلاهبرداری مهاجرتی

مؤسسات مهاجرتی جعلی با انجام اقدامات گوناگونی اشخاص را فریب داده و قربانی جرم کلاهبرداری مهاجرتی می نمایند. چند نمونه از روش های رایج کلاهبرداری مهاجرتی عبارتند از:

1 . صدور صددرصدی ویزا

صدور و دریافت ویزای هر کشوری مستلزم طی کردن مراحل قانونی خاصی است. تمام پرونده های مهاجرتی توسط افسر مهاجرتی و با در نظر گرفتن معیارهای مشخصی بررسی می شود. در نتیجه، راه حل دیگری برای صدور و دریافت ویزا وجود ندارد. با این حال، بسیاری از مؤسسات مهاجرتی جعلی با دادن وعده هایی مبنی بر صدور صددرصدی ویزا افراد متقاضی را فریب داده و قربانی می نمایند.

2 . وعده اخذ ویزای فوری

صدور و دریافت ویزا علاوه بر آن که مستلزم طی کردن مراحل خاصی است، با توجه به کشور مقصد و قوانین آن فرایندی زمانبر است و ممکن است گاهی ماه ها یا سال ها به طول بیانجامد. با این وجود، وعده اخذ ویزای فوری یکی از ترفندهایی است که کلاهبرداران مهاجرتی از این طریق اشخاص را فریب داده و آن ها را قربانی جرم کلاهبرداری مهاجرتی می نمایند.

3 . پیشنهادات شغلی و مهاجرت کاری دروغین (جاب آفر)

بسیاری از کلاهبرداران مهاجرتی با ارائه پیشنهادات شغلی با درآمدهای بالا در کشورهای مختلفی چون کانادا، استرالیا، آلمان و غیره قربانیان را فریب داده و مبالغ بالایی در ازای تضمین شغلی آن ها در خارج از کشور دریافت می نمایند. به همین خاطر، ضروری است که هر یک از متقاضیان مهاجرت در صورت روبه رو شدن با پیشنهادات شغلی عجیب با درآمدهای بالا هوشیار شده و از معتبر بودن مؤسسه مهاجرتی مربوطه اطمینان حاصل نماید.

4 . کلاهبرداری مهاجرتی با ساخت سایت جعلی

برخی از کلاهبرداران مهاجرتی از طریق ساخت سایت جعلی متقاضیان مهاجرت را فریب داده و مرتکب جرم کلاهبرداری مهاجرتی می شوند. در این روش، کلاهبرداران سایت هایی مشابه سایت های مهاجرتی معتبر طراحی کرده و با تبلیغات دروغین و بالا بردن ترافیک سایت سعی در جلب اعتماد افراد متقاضی مهاجرت می نمایند.

5 . کلاهبرداری مهاجرتی از طریق ایمیل، تلفن یا ارسال پیام در واتس اپ

برخی دیگر از کلاهبرداران مهاجرتی به جای ساخت سایت های جعلی پیام های تبلیغاتی جذابی را از طریق ایمیل، تماس تلفنی یا ارسال پیام در واتس اپ برای متقاضیان مهاجرت ارسال می نمایند. این قبیل پیام های جذاب موجب فریب اشخاص و مراجعه آن ها به مؤسسات مهاجرتی جعلی می شود.

6 . وعده مهاجرت بدون داشتن سرمایه یا مدرک زبان

داشتن سرمایه یا مدرک زبان یکی از شروط اصلی برای مهاجرت به هر کشوری است. مهاجرت بدون داشتن سرمایه یا مدرک زبان نه تنها برای کشور مقصد، بلکه برای شخص مهاجر نیز با سختی ها و مشکلات بسیاری همراه خواهد بود و تقریباً امری غیرممکن به نظر می رسد. در نتیجه، وعده هایی چون مهاجرت بدون نیاز به داشتن سرمایه یا مهاجرت بدون داشتن مدرک زبان فریب و حیله ای بیش از سوی کلاهبرداران مهاجرتی نیست.

7 . ادعای داشتن روابط خاص با سفارت یا دانشگاه مقصد

چنانچه مؤسسه مهاجرتی مدعی داشتن روابط خاص (پارتی) با سفارت یا دانشگاه مقصد شود، تردیدی نیست که این ادعا ادعایی دروغین به منظور فریب شخص متقاضی مهاجرت است. چرا که فرایند ارسال مدارک و دریافت ویزا موضوعی است که جز با طی کردن مراحل قانونی مربوطه ممکن نیست.

8 . صدور ویزای جعلی

برخی از مؤسسات مهاجرتی جعلی با تبلیغ بر روی این موضوع که صفر تا صد امور مربوط به مهاجرت را شخصاً انجام داده و نیازی به حضور شخص متقاضی نیست، افراد را فریب می دهند تا امور مربوط به مهاجرت خود را به آن ها واگذار نمایند. معمولاً افرادی با مشغله کاری بالا فریب این قبیل تبلیغات را خورده و در نهایت صرفاً یک ویزای جعلی از مؤسسه مربوطه دریافت می نمایند.

نمونه های واقعی از کلاهبرداری مهاجرتی؛ تجربه قربانیان چه می گوید؟

🔹 پرونده اول: ویزای تضمینی که هرگز صادر نشد
محمد، یک مهندس جوان، پس از مشاهده تبلیغات گسترده یک مؤسسه مهاجرتی در اینستاگرام، تصمیم گرفت برای دریافت ویزای کار در کانادا اقدام کند. این مؤسسه ادعا می کرد که بدون نیاز به مدرک زبان، می تواند در کمتر از ۶ ماه ویزای کار محمد را دریافت کند. او پس از عقد قرارداد، مبلغ ۴۵۰ میلیون تومان پرداخت کرد. چند ماه بعد، نه تنها هیچ خبری از ویزا نبود، بلکه مؤسسه بهانه های مختلفی برای تأخیر آورد و در نهایت دفتر آن تعطیل شد و مسئولان آن ناپدید شدند. محمد که تمام پس انداز خود را از دست داده بود، پس از مشورت با یک وکیل، شکایت خود را در دادسرای امور بین الملل ثبت کرد.

🔹 پرونده دوم: پذیرش تحصیلی جعلی و اخراج از دانشگاه
سارا، که قصد داشت در رشته مدیریت در اروپا تحصیل کند، با یک مؤسسه مهاجرتی قرارداد بست که قول پذیرش در دانشگاه های معتبر با حداقل مدارک را داده بود. او پس از پرداخت هزینه، یک نامه پذیرش دانشگاهی دریافت کرد و برای دریافت ویزا اقدام کرد. پس از ورود به کشور مقصد و مراجعه به دانشگاه، مشخص شد که پذیرش جعلی است و اطلاعات درج شده در سیستم دانشگاه وجود ندارد. در نتیجه، نه تنها از دانشگاه اخراج شد، بلکه با خطر دیپورت شدن از کشور مواجه شد.

🔹 پرونده سوم: ازدواج صوری برای اقامت که به کلاهبرداری ختم شد
علی از طریق یک آگهی تبلیغاتی در اینترنت با شخصی آشنا شد که مدعی بود می تواند با ازدواج صوری، برای او اقامت اروپا بگیرد. این فرد ادعا می کرد که تنها با پرداخت ۴۰۰ میلیون تومان، تمامی مراحل قانونی ازدواج و اقامت انجام خواهد شد. علی پس از پرداخت مبلغ اولیه، متوجه شد که مدارک ازدواجی که برایش صادر شده جعلی است و ویزای موردنظر را دریافت نخواهد کرد. پس از پیگیری قضایی، مشخص شد که ده ها نفر دیگر نیز با این شیوه قربانی شده اند و متهم در دادسرای امور بین الملل تهران تحت تعقیب است.

🔹 پرونده چهارم: سوءاستفاده از اطلاعات شخصی برای کلاهبرداری مهاجرتی
رضا تصمیم داشت از طریق سرمایه گذاری به یکی از کشورهای اروپایی مهاجرت کند. یک مؤسسه مهاجرتی که در شبکه های اجتماعی فعالیت گسترده ای داشت، از او خواست که برای تشکیل پرونده، تمامی مدارک شناسایی و اطلاعات مالی خود را ارسال کند. مدتی بعد، رضا متوجه شد که حساب بانکی اش برای نقل و انتقالات غیرقانونی ارز دیجیتال مورد استفاده قرار گرفته و وی تحت تعقیب قرار گرفته است. او بلافاصله از مؤسسه مذکور شکایت کرد و مشخص شد که این مرکز به صورت سازمان یافته در حال پول شویی و کلاهبرداری از متقاضیان مهاجرتی بوده است.

در صورتی که یک مؤسسه مهاجرتی معتبر و دارای مجوز رسمی به تعهدات قراردادی خود عمل نکند، اما بدون قصد فریب از ابتدا صرفاً به دلایل مختلفی مانند عدم توانایی در انجام تعهد یا مشکلات اجرایی موفق به ارائه خدمات نشود، پرونده جنبه حقوقی دارد و باید دادخواست حقوقی برای مطالبه وجه پرداختی یا الزام به انجام تعهدات در دادگاه حقوقی مطرح شود. اما اگر مؤسسه از ابتدا با نیت فریبکاری فعالیت کرده باشد و از طریق مانور متقلبانه، اعتماد متقاضیان را جلب کرده باشد، پرونده کیفری خواهد بود. به عنوان مثال، اگر مؤسسه ای با جعل مجوزهای دولتی یا ادعای داشتن ارتباطات ویژه با سفارت ها اقدام به جذب متقاضی کند، یا وعده هایی مانند ویزای تضمینی در مدت کوتاه بدون نیاز به مدارک معتبر بدهد، این اقدامات مانور متقلبانه محسوب شده و کلاهبرداری مهاجرتی تلقی می شود که قابلیت پیگیری کیفری رو به صورتی که در ادامه مقاله توضیح می دهیم را دارند.

ارکان جرم کلاهبرداری مهاجرتی

کلاهبرداری مهاجرتی نیز مانند سایر جرایم از سه عنصر قانونی، مادی و معنوی تشکیل شده است که به ترتیب زیر قابل بررسی است:

1 . عنصر قانونی

با توجه به اینکه کلاهبرداری مهاجرتی یکی از اقسام کلاهبرداری به شمار می آید، ماده قانونی خاصی به جرم انگاری آن اختصاص داده نشده است. ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری به طور کلی جرم کلاهبرداری را جرم انگاری کرده و مجازات آن را تعیین نموده است. در نتیجه، همین ماده قانونی به عنوان عنصر قانونی جرم کلاهبرداری به شمار می آید.

2 . عنصر مادی

عنصر مادی هر جرم ناظر بر اوضاع و احوال مادی ارتکاب آن جرم می باشد. در ارتکاب جرم کلاهبرداری مهاجرتی نیز مانور متقلبانه به عنوان عنصر مادی شناخته می شود. بدین معنا که در ارتکاب جرم کلاهبرداری مهاجرتی مرتکب بایستی با اعمال متقلبانه و واهی چون ارائه برخی اسناد مجعول، تأسیس مؤسسه مهاجرتی جعلی و غیره شخص قربانی را فریب دهد تا اموال خود را در اختیار وی بگذارد.

3 . عنصر معنوی

در تحقق جرم کلاهبرداری مهاجرتی صرف انجام اعمال متقلبانه از سوی مرتکب کافی نیست؛ بلکه مرتکب بایستی اقدامات متقلبانه را با سوء نیت و به قصد ضرر رساندن به شخص قربانی انجام داده باشد. سوء نیت شخص مرتکب عنصر معنوی جرم کلاهبرداری مهاجرتی را تشکیل می دهد.

مستندات لازم برای شکایت کلاهبرداری از موسسه جعلی مهاجرتی

برای شکایت از مؤسسات جعلی مهاجرتی، باید مستندات و مدارک کافی را جمع آوری کنید تا ادعای خود را به صورت قانونی اثبات کنید. مدارک مورد نیاز شامل موارد زیر است:

۱. مدارک هویتی شاکی

• کارت ملی
• گذرنامه (در صورت ارتباط با پرونده)

۲. قرارداد یا رسیدهای پرداختی

• نسخه ای از قرارداد امضا شده با مؤسسه مهاجرتی (در صورت وجود)
• رسیدهای پرداخت وجه (رسید بانکی، فیش واریزی، رسید کارت خوان و …)
• پیام های مربوط به توافق مالی در واتساپ، تلگرام، ایمیل یا پیامک

۳. مکاتبات و پیام های رد و بدل شده

• مکاتبات ایمیلی یا چت های انجام شده در واتساپ، تلگرام، اینستاگرام و سایر پیام رسان ها
• پیام های صوتی و تصویری که مؤسسه در آن ها وعده ای داده است
• هرگونه تبلیغ یا اعلامیه ای که نشان دهنده وعده های غیرواقعی و فریبنده باشد

۴. مدارک مربوط به ویزا یا درخواست مهاجرت

• رسیدهای پرداخت هزینه های مهاجرتی که به سازمان های رسمی ارائه شده اند
• مدارک جعلی ارائه شده از سوی مؤسسه (اگر وجود دارد)
• اسنادی که نشان دهنده عدم اقدام مؤسسه باشد

۵. استشهادیه و شهادت شهود

• شهادت شهود
• استشهادیه از سایر قربانیان

هزینه شکایت از کلاهبرداری مهاجرتی

هزینه شکایت از کلاهبرداری مهاجرتی بسته به نوع دعوا (حقوقی یا کیفری)، میزان خسارت، و مرجع رسیدگی متفاوت است. در شکایت کیفری که معمولاً در دادسرای عمومی یا دادسرای امور بین الملل ثبت می شود، هزینه دادرسی ناچیز بوده و عمدتاً شامل هزینه تنظیم شکوائیه و پیگیری پرونده است. اما در دعاوی حقوقی که برای مطالبه وجه یا جبران خسارت ناشی از عدم اجرای تعهدات مؤسسه مهاجرتی مطرح می شود، هزینه دادرسی بر اساس مبلغ مورد مطالبه محاسبه شده و معمولاً درصدی از آن است. همچنین، در صورتی که شاکی نیاز به وکیل متخصص در پرونده های مهاجرتی و کلاهبرداری داشته باشد، باید حق الوکاله وکیل را نیز در نظر بگیرد، که این مبلغ بسته به پیچیدگی پرونده و میزان خسارت متفاوت خواهد بود.

مراحل ثبت شکایت از کلاهبرداری مهاجرتی

قربانیان کلاهبرداری مهاجرتی برای ثبت شکایت کیفری خود و پیگیری قانونی این موضوع می توانند به ترتیب زیر اقدام نمایند:

1 . ثبت نام در سامانه ثنا

چنانچه شخص قربانی صفحه کاربری شخصی در سامانه ثنا نداشته باشد، در وهله اول بایستی اقدام به ثبت نام در این سامانه کرده و صفحه کاربری خود را در این سامانه ایجاد نماید تا از این طریق بتواند شکایت خود را ثبت کرده و ابلاغیه های مربوطه را دریافت نماید.

2 . جمع آوری اسناد و مدارک

قربانی جرم کلاهبرداری مهاجرتی برای احقاق حقوق خود و مجازات مرتکبین این جرم بایستی بتواند ارتکاب جرم از جانب مرتکبین را ثابت نماید. به همین خاطر، ضروری است که هر سند یا مدرکی دال بر وقوع جرم کلاهبرداری مهاجرتی را پیش تر جمع آوری نماید. قرارداد منعقده بین شخص و مؤسسه مهاجرتی، رسیدهای انتقال وجه، شهادت شهود و غیره از جمله دلایلی هستند که می توانند در اثبات این جرم مؤثر واقع شوند.

3 . تهیه و تنظیم شکوائیه

در مرحله بعدی، شخص شاکی بایستی اقدام به تنظیم یک شکوائیه کیفری نماید و به موجب آن شرح ماوقع جرم را به دادگاه ارائه کرده و تقاضای رسیدگی نماید. با توجه به تخصصی بودن نحوه تنظیم شکوائیه بهتر است انجام این مهم را بر عهده یک وکیل متخصص بسپارید تا شکوائیه مربوطه به صورت اصولی و با استناد به مواد قانونی مربوطه تهیه شود.

در صورت نیاز می توانید نمونه شکایت از کلاهبرداری مهاجرتی را از اینجا در وب سایت وکیل سوال مشاهده نمایید.

4 . ثبت شکوائیه در سامانه ثنا

ثبت شکوائیه در سامانه ثنا مرحله پایانی ثبت شکایت است. به این منظور شخص شاکی می تواند با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی شکوائیه خود به همراه اسناد و مدارک جمع آوری شده را در سامانه ثنا به ثبت برساند تا فرایند رسیدگی به این شکایت آغاز شود.

مراحل رسیدگی به شکایت از کلاهبرداری مهاجرتی

رسیدگی به شکایت از کلاهبرداری مهاجرتی در دو مرحله به ترتیب زیر انجام می شود:

1 . ارجاع پرونده به دادسرا

به طو کلی، در صورت ثبت هر شکایت کیفری دادسرا وظیفه انجام تحقیقات مقدماتی در خصوص جرم ارتکابی و تکمیل پرونده را بر عهده دارد. دادسرا صلاحیت رسیدگی ماهوی و صدور حکم را نداشته و صرفاً به بررسی اسناد و مدارک مربوطه پرداخته و با توجه به آن ها اقدام به صدور قرار مقتضی (قرار منع تعقیب، موقوفی تعقیب یا جلب به دادرسی) می نماید.

طی سال های اخیر شعب تخصصی دادسراها مشغول به کار شده اند تا رسیدگی به پرونده های تخصصی تحت نظر دادسراهای تخصصی انجام شود. دادسرای امور بین الملل یکی از انواع دادسراهای تخصصی است که تحقیقات مقدماتی مربوط به پرونده های کلاهبرداری مهاجرتی نزد این مرجع انجام می شود.

در حال حاضر، دادسرای ناحیه 20 تهران به عنوان دادسرای امور بین الملل مشغول به کار است. نشانی و شماره تماس این دادسرا عبارت است از:

تهران، خیابان فاطمی، بعد از سازمان آب، روبه روی خیابان شهید دائمی، پلاک 139.    88997418-021

2 . ارجاع پرونده به دادگاه کیفری

در صورتی که دادسرای امور بین الملل وقوع جرم کلاهبرداری مهاجرتی را محرز تشخیص دهد، با صدور کیفرخواست و قرار جلب به دادرسی پرونده را به دادگاه کیفری ارجاع می دهد تا رسیدگی ماهوی به آن نزد این مرجع انجام شود. قاضی دادگاه با تشکیل جلسه حضوری، استماع اظهارات طرفین و بررسی اسناد و مدارک موجود اقدام به صدور حکم نهایی می نماید.

مجازات کلاهبرداری مهاجرتی

با توجه به اینکه کلاهبرداری مهاجرتی صرفاً یکی از مصادیق جرم کلاهبرداری است، مجازات این جرم همان مجازاتی است که در ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری برای مرتکبین جرم کلاهبرداری تعیین شده است. در نتیجه، اگر کلاهبرداری مهاجرتی به صورت سنتی ارتکاب یافته باشد، مرتکب علاوه بر رد اصل مال به صاحبش به حبس از 1 تا 7 سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم می شود. چنانچه کلاهبرداری مهاجرتی سنتی به صورت مشدد وقوع یافته باشد، مرتکب به مجازات رد اصل مال به صاحبش، حبس از 2 تا 10 سال، انفصال ابد از خدمات دولتی و پرداخت جزای نقدی معادل مال مأخوذه محکوم خواهد شد.

ممنوع الخروج کردن کلاهبردار مهاجرتی

در پرونده های کلاهبرداری مهاجرتی، یکی از مهم ترین اقدامات قانونی برای جلوگیری از فرار متهم از کشور، صدور دستور ممنوع الخروجی است. این اقدام معمولاً در پرونده های کیفری و به درخواست شاکی و دستور مقام قضایی انجام می شود.

مراحل ممنوع الخروج کردن:

1️⃣ ثبت شکایت کیفری در دادسرای عمومی یا دادسرای امور بین الملل
2️⃣ درخواست صدور قرار ممنوع الخروجی از مقام قضایی (در صورت وجود دلایل کافی مبنی بر فرار متهم)
3️⃣ ارجاع پرونده به پلیس مهاجرت و گذرنامه جهت اعمال ممنوع الخروجی در سامانه های مرزی
4️⃣ پیگیری وضعیت ممنوع الخروجی از طریق سامانه نیروی انتظامی یا مراجع ذی صلاح

شرایط صدور ممنوع الخروجی:

وجود دلایل مستند مبنی بر کلاهبرداری
احتمال فرار متهم از کشور
طرح شکایت رسمی و رسیدگی در مراجع قضایی
درخواست شاکی یا دستور مستقیم مقام قضایی

در صورت اثبات جرم و صدور حکم محکومیت قطعی، ممنوع الخروجی متهم ممکن است تا زمان اجرای حکم و جبران خسارت شکات پرونده، ادامه داشته باشد.

قابلیت گذشت جرم کلاهبرداری مهاجرتی

قابل گذشت یا غیرقابل گذشت بودن یک جرم در منوط بودن یا نبودن تعقیب و پیگیری جرم به شکایت شاکی تأثیرگذار است. جرایم قابل گذشت جرایمی هستند که تعقیب و پیگیری قضایی آن ها منوط به شکایت شاکی خصوصی است و با گذشت شاکی در هر مرحله از رسیدگی، فرایند تعقیب و پیگیری خاتمه می یابد. در مقابل، جرایم غیرقابل گذشت جرایمی هستند که تعقیب و پیگیری آن ها منوط به شکایت شاکی خصوصی نیست و گذشت شاکی نیز تأثیری در توقف رسیدگی قضایی نخواهد داشت. علاوه بر این، پس از تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری در سال 1399 مجازات جرایم قابل گذشت به نصف تقلیل یافته است.

با این حال، در حال حاضر کلاهبرداری مهاجرتی در زمره جرایم غیرقابل گذشت محسوب می شود و گذشت شاکی تأثیری در توقف فرایند رسیدگی نخواهد داشت. غیرقابل گذشت بودن جرم کلاهبرداری مهاجرتی موجب می شود که تعقیب و پیگیری قضایی آن منوط به شکایت شاکی خصوصی دانسته نشود. در نتیجه، هر زمان که ضابطین قضایی به هر طریقی از ارتکاب این جرم آگاهی یابند می توانند فرایند تعقیب و پیگیری آن را آغاز نمایند.

تعلیق مجازات کلاهبرداری مهاجرتی

تعلیق اجرای مجازات امتیازی است که در قوانین جزایی برای برخی از مجرمین پیش بینی شده است. بدین معنی که پس از گذشت مدت زمان مشخصی از اجرای مجازات، اجرای مجازات برای مدت معینی متوقف می شود. در صورتی که شخص مجرم در مدت تعلیق اجرای مجازات دستورات دادگاه را انجام داده و مرتکب جرم دیگری نشود، صلاحیت وی برای دادگاه محرز شده و اجرای مابقی مجازات لغو خواهد شد.

این امتیاز به موجب ماده 7 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری برای کلیه مرتکبین جرم کلاهبرداری، از جمله کلاهبرداران مهاجرتی پیش بینی شده است. در نتیجه، مرتکبین این جرم ممکن است بعدها بنا به صلاحدید قاضی بتوانند از امتیاز تعلیق اجرای مجازات بهره مند شوند.

تخفیف مجازات کلاهبرداری مهاجرتی

تخفیف مجازات نیز از جمله امتیازات دیگری است که در قانون مجازات اسلامی برای برخی مجرمین پیش بینی شده است و جهات آن در ماده 38 همین قانون بیان شده است. در خصوص جرم کلاهبرداری مهاجرتی این موضوع پیش تر در تبصره 1 ماده 1 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری پیش بینی شده بود. اما این تبصره در سال 1399 نسخ شده است. در نتیجه، در حال حاضر امکان تخفیف مجازات کلاهبرداران مهاجرتی وجود ندارد.

مشارکت در جرم کلاهبرداری مهاجرتی

کلاهبرداری مهاجرتی جرمی است که در اغلب موارد به صورت گروهی ارتکاب می یابد. بدین معنا که دو یا چند نفر با همفکری و توافق یکدیگر اقدام به تأسیس یک مؤسسه مهاجرتی جعلی کرده و با تبلیغات متقلبانه سعی در فریب افراد و تحصیل اموال آنان دارند. با توجه به همکاری این افراد در فرایند ارتکاب جرم، همگی عنوان شریک جرم پیدا می کنند. شریک جرم به همان مجازات مباشر جرم محکوم می شود. در نتیجه، هر مجازاتی که قاضی برای کلاهبردار مهاجرتی تعیین نماید، نسبت به شرکای وی نیز اجرا خواهد شد.

نقش پلیس فتا در شکایت از کلاهبرداری مهاجرتی

پلیس فتا در فرایند رسیدگی به برخی از شکایت های کلاهبرداری مهاجرتی به عنوان یک مرجع صالح شناخته می شود؛ اما صلاحیت و امکان رسیدگی به کلیه شکایات کیفری تحت عنوان کلاهبرداری مهاجرتی را ندارد. توجه به این نکته نیز ضروری است که پلیس فتا صلاحیت صدور حکم محکومیت و اجرای مجازات را ندارد.

با توجه به اینکه صلاحیت پلیس فتا محدود به پیگیری جرایم مربوط به فضای مجازی است، صرفاً در مواردی می توان به این مرجع مراجعه کرد که کلاهبرداری مهاجرتی در بستر فضای مجازی یا از طریق آن ارتکاب یافته شود. در چنین مواردی، دادسرا نیز استعلامات لازم را از پلیس فتا دریافت می نماید. توصیه می شود که در صورت مشاهده هرگونه فعالیت مؤسسات مهاجرتی جعلی در فضای مجازی این موضوع را به پلیس فتا گزارش دهید.

نقش اینترپل (پلیس بین الملل) در شکایت از کلاهبرداری مهاجرتی

پلیس بین الملل یا اینترپل یک سازمان بین المللی است که در جهت مقابله با جرایم فرامرزی و فراهم آوردن شرایط همکاری های پلیسی در سطح بین المللی آغاز به کار نموده است. بایستی توجه داشت که اینترپل به طور مستقیم قدرت تعقیب و پیگیری مجرمان را ندارد؛ بلکه با صدور اعلان پلیس ملی دیگر کشورها را از مجرم بدن برخی اشخاص مطلع می نماید.

در صورت وقوع جرم کلاهبرداری مهاجرتی نیز شاکی امکان طرح شکایت مستقیم نزد اینترپل را ندارد؛ بلکه شاکی بایستی شکایت خود را به ترتیبی که بیان شد در سامانه ثنا به ثبت برساند. چنانچه متهم یا متهمین متواری شده و از کشور فرار کرده باشند، دادسرای امور بین الملل برای تعقیب مجرمین در خارج از کشور و استرداد آن ها به ایران از پلیس بین الملل یا اینترپل کمک می گیرد. بنابراین، اینترپل نیز مانند پلیس فتا در فرایند تعقیب و پیگیری متهمین جرم کلاهبرداری مهاجرتی می توانند نقش مثبت داشته باشند.

رسیدگی به شکایت علیه مؤسسات مهاجرتی جعلی در دادسرای امور بین الملل تهران

در برخی موارد، به ویژه در پرونده های مربوط به کلاهبرداری های مهاجرتی بین المللی، مرجع صالح برای رسیدگی، دادسرای ناحیه ۲۰ تهران (دادسرای امور بین الملل) است. این مرجع به پرونده هایی که ابعاد بین المللی دارند و در آن ها جرمی مرتبط با کشورهای خارجی، اشخاص غیرایرانی، یا خدمات خارج از کشور رخ داده، رسیدگی می کند.

چرا دادسرای امور بین الملل تهران مرجع صالح است؟

ماهیت بین المللی جرم: اگر مؤسسه مهاجرتی، خدماتی مرتبط با مهاجرت، ویزا، پناهندگی یا کار در خارج از کشور ارائه داده اما مرتکب تخلف شده باشد، پرونده ممکن است در صلاحیت این دادسرا قرار گیرد.

ارکان جرم در خارج از ایران: در صورتی که متهم یا قربانی در یک کشور خارجی اقامت داشته باشد یا جرم در خارج از کشور تحقق یافته باشد، این دادسرا صالح به رسیدگی خواهد بود.

جرایم مرتبط با کنوانسیون های بین المللی: برخی از موارد کلاهبرداری های مهاجرتی مشمول قوانین بین المللی و معاهدات میان کشورها هستند، که نیازمند رسیدگی در این دادسراست.

درخواست استرداد متهمین فراری: در مواردی که مدیران مؤسسات مهاجرتی کلاهبردار پس از ارتکاب جرم از کشور خارج شده باشند، دادسرای امور بین الملل می تواند درخواست تعقیب و استرداد بین المللی را از طریق  پلیس اینترپل پیگیری کند.

شکایت علیه موسسات جعلی اعزام دانشجو به خارج از کشور در دادسرای فرهنگ و رسانه

با افزایش فعالیت مؤسسات غیرمجاز اعزام دانشجو، دادسرای فرهنگ و رسانه برای برخورد با تبلیغات فریبنده و حمایت از متقاضیان، شعبه ویژه ای را جهت رسیدگی به این تخلفات تشکیل داده است. بسیاری از این مؤسسات با وعده های دروغین مانند پذیرش تضمینی، بورسیه های غیرواقعی، و تسهیل صدور ویزای تحصیلی اقدام به جذب دانشجویان کرده و مبالغ کلانی از آنان دریافت می کنند. در صورتی که این مؤسسات فاقد مجوز رسمی از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باشند و از طریق تبلیغات در فضای مجازی، شبکه های اجتماعی، یا رسانه های عمومی اقدام به فریب متقاضیان کنند، متخلفان تحت تعقیب کیفری قرار می گیرند.

لیست موسسات مجاز اعزام دانشجو به خارج از کشور

ارائه مدرک جعلی برای مهاجرت

برخی متقاضیان مهاجرت، به دلیل سخت گیری های اداری یا نیاز به تسریع در فرآیند مهاجرت، وسوسه می شوند که مدارک جعلی مانند مدرک تحصیلی، سابقه کار، تمکن مالی، و گواهی زبان ارائه دهند. اما این اقدام نه تنها نادرست بلکه یک جرم بین المللی محسوب می شود که می تواند پیامدهای سنگینی داشته باشد.

پیامدهای ارائه مدارک جعلی در مهاجرت:

🔹 رد شدن درخواست ویزا یا اقامت به دلیل عدم اعتبار مدارک
🔹 ممنوعیت ورود به کشور مقصد برای مدت طولانی
🔹 قرار گرفتن در لیست سیاه مهاجرتی و افزایش احتمال رد شدن درخواست های آینده
🔹 پیگرد قانونی و احتمال اخراج در صورت کشف پس از ورود
🔹 آسیب جدی به اعتبار شخصی و حرفه ای در سطح بین المللی

روش تشخیص مؤسسات مهاجرتی معتبر

در بسیاری از موارد قربانیان جرم کلاهبرداری مهاجرتی در اثر ناآگاهی از قوانین و مقررات موجود و عدم تشخیص مؤسسات مهاجرتی معتبر به مؤسسات مهاجرتی جعلی و غیرقانونی مراجعه کرده و پس از پرداخت مبالغ قابل توجهب قربانی جرم کلاهبرداری مهاجرتی می شوند. به همین خاطر، ضروری است که افراد متقاضی مهاجرت پیش از هر اقدامی از قانونی و معتبر بودن فعالیت های مؤسسه مهاجرتی مربوطه اطمینان حاصل نمایند.

متقاضیان مهاجرت با توجه به هدف شان از مهاجرت می توانند به ترتیب زیر از معتبر و قانونی بودن مؤسسه مهاجرتی مربوطه اطمینان حاصل نمایند:

• در موارد مهاجرت تحصیلی امور مربوطه بایستی زیر نظر وزارت علوم انجام شود. به همین منظور، وزارت علوم هر ساله لیست مؤسسات مهاجرتی مجاز و قانونی را اعلام و منتشر می نماید. متقاضیان مهاجرت تحصیلی برای پیشگیری از وقوع جرم کلاهبرداری مهاجرتی صرفاً بایستی به یکی از مؤسسات اعلام شده توسط وزارت علوم مراجعه نمایند.
• در صورت مهاجرت کاری نیز شخص متقاضی بایستی توجه داشته باشد که امور مربوطه بایستی توسط یکی از وکلای پایه یک دادگستری انجام شود. شماره پروانه وکلا از طریق سایت کانون وکلای دادگستری قابل استعلام است. با استعلام شماره پروانه وکیل پایه یک دادگستری، شخص متقاضی مهاجرت می تواند از قانونی و معتبر بودن فعالیت مؤسسه مهاجرتی مربوطه اطمینان حاصل نماید.

روش های پیشگیری از کلاهبرداری مهاجرتی

با وجود آن که مؤسسات مهاجرتی جعلی و غیرقانونی همواره به دنبال راه های مختلفی برای به دام انداختن افراد متقاضی مهاجرت هستند، اما در بسیاری از مواقع وقوع جرم کلاهبرداری مهاجرتی ناشی از ناآگاهی شخص قربانی است. دارا بودن دانش کافی و رعایت برخی نکات ساده می تواند تا حد بسیار زیادی از وقوع جرم کلاهبرداری مهاجرتی پیشگیری نماید. این نکات عبارتند از:

1 . پیش از مراجعه به مؤسسه مهاجرتی اطلاعات کامل در خصوص نحوه مهاجرت و قوانین مهاجرتی کشور مقصد کسب نمایید.

2 . حداقل یک بار به صورت حضوری به مؤسسه مهاجرتی مربوطه مراجعه نمایید و تمامی امور را به صورت غیرحضوری پیگیری ننمایید.

3 . پیش از امضای هر قرارداد با مؤسسه مهاجرتی تمام بندهای آن را مطالعه کرده و پس از بررسی جوانب مثبت و منفی آن قرارداد را امضاء نمایید.

4 . پیش از مراجعه به هر مؤسسه مهاجرتی، با سرچ در اینترنت و شبکه های اجتماعی مختلف سوابق مؤسسه مربوطه و نظرات مثبت و منفی کاربران درباره آن را بررسی نمایید.

5 . شرکت های مهاجرتی معمولاً وکلای مهاجرتی معتبری دارند. به همین خاطر، ضروری است که پیش از هر اقدامی سوابق وکلای مؤسسه را بررسی نمایید.

6 . به هیچ عنوان اقدام به واریز وجه به حساب های شخصی اشخاص نکرده و تمامی واریزی ها را به حساب مؤسسه انجام دهید.

7 . تحت تأثیر پیشنهادات جذاب شغلی، سرمایه گذاری یا تحصیلی از جانب مؤسسات مهاجرتی قرار نگیرید.

8 . ترجیحاً مبالغ پرداختی به مؤسسه مهاجرتی را طی چند قسط پرداخت نمایید.

9 . در هنگام امضای هر قراردادی با مؤسسات مهاجرتی توجه داشته باشید که نام وکیل مؤسسه و شماره ثبت وی در قرارداد درج شده باشد.

نمونه قرارداد اخذ ویزای تحصیلی با مؤسسه مهاجرتی را می توانید از اینجا دریافت نمایید.

وکیل کلاهبرداری مهاجرتی

کلاهبرداری مهاجرتی از جمله جرایم نوظهور و نوین محسوب می شود که طی چند سال اخیر به دنبال بالا رفتن تب و تاب مهاجرت به کشورهای خارجی موضوعیت یافته است. در نتیجه، بسیاری از مردم اطلاعات کافی در این خصوص نداشته و زمانی که قربانی این جرم می شوند تصور می کنند که این بزه غیرقابل پیگیری است. این در حالی است که قربانیان این جرم با همکاری و همراهی یک وکیل متخصص می توانند علاوه بر جبران خسارات مالی خود، حکم محکومیت مرتکبین این جرم به مجازات مقرر قانونی را نیز دریافت نمایند.

علاوه بر این، ضروری است که متقاضیان مهاجرت پیش از مراجعه به هر مؤسسه مهاجرتی مشورت ها و راهنمایی های لازم را از یک وکیل متخصص در امور مهاجرت دریافت نمایند تا از مراجعه به مؤسسات مهاجرتی جعلی و قربانی شدن جرم کلاهبرداری مهاجرتی پیشگیری نمایند.

به طور کلی، یک وکیل متخصص در امر مهاجرت در محورهای زیر می تواند کمک های قابل توجهی به افراد متقاضی مهاجرت ارائه دهد:

• ارائه مشاوره حقوقی دقیق
• تحلیل قراردادهای منعقده بین شخص و مؤسسه مهاجرتی
• تحقیق و جمع آوری اسناد و مدارک لازم پیش از طرح شکایت
• طرح شکایت قانونی و پیگیری قضایی آن
• ارائه دفاعیات لازم از موکل خود در جلسات رسیدگی
• آشنایی با روند تعقیب و پیگیری سازمان های بین المللی مثل اینترپل
• کمک به بازگشت وجه و جبران خسارت مالی وارده به شخص متقاضی

یک نمونه از آرای قضایی صادره در خصوص شکایت از کلاهبرداری مهاجرتی با وکالت خانم تنکابنی رضائی را می توانید از اینجا مشاهده نمایید.

سخن نهایی

کلاهبرداری مهاجرتی یکی از پیچیده ترین و گسترده ترین تخلفات در حوزه مهاجرت است که می تواند خسارات جبران ناپذیری برای متقاضیان ایجاد کند. ناآگاهی از فرآیندهای قانونی، اعتماد بی جا به مؤسسات نامعتبر و وعده های فریبنده از مهم ترین عواملی هستند که قربانیان را در دام این نوع کلاهبرداری ها گرفتار می کنند.

برای پیشگیری از چنین تخلفاتی، متقاضیان باید دقت کافی در انتخاب مؤسسات مهاجرتی داشته باشند، مجوزهای قانونی را بررسی کنند و از عقد قراردادهای شفاف و مستند اطمینان حاصل نمایند. همچنین، بهره گیری از مشاوره حقوقی تخصصی پیش از هرگونه اقدام، می تواند احتمال بروز مشکلات را به حداقل برساند.

در صورتی که فردی قربانی کلاهبرداری مهاجرتی شود، مسیرهای قانونی متعددی برای احقاق حقوق وی وجود دارد. دادسرای عمومی و انقلاب، دادسرای امور بین الملل و پلیس آگاهی، از جمله مراجعی هستند که می توان از طریق آن ها شکایت را پیگیری کرد. ارائه مستندات کامل شامل قرارداد، رسیدهای مالی، مکاتبات و تبلیغات فریبنده، نقش کلیدی در اثبات جرم و احقاق حق دارد.

در نهایت، آگاهی و هوشیاری در برخورد با پیشنهادهای مهاجرتی، مهم ترین عامل در جلوگیری از کلاهبرداری است. مهاجرت قانونی و موفقیت آمیز تنها از طریق مسیرهای رسمی و معتبر امکان پذیر است و هرگونه وعده تضمینی در این مسیر باید با دیده شک نگریسته شود.

دپارتمان حقوقی وکیل سوال

امیدواریم که این مقاله برای شما مفید بوده و اطلاعات کافی در خصوص کلاهبرداری مهاجرتی و نحوه طرح شکایت از آن را در اختیار شما قرار داده باشد. در صورتی که با سؤال یا ابهامی در این زمینه مواجه هستید، می توانید پرسش خود را در قسمت دیدگاه ها درج نمایید تا در اسرع وقت به آن ها پاسخ داده شود. در صورت نیاز به دریافت مشاوره تخصصی نیز می توانید از طریق شماره تماس یا فرم ارتباطی با ما در ارتباط باشید.

خانم ام البنین تنکابنی رضایی، وکیل پایه یک دادگستری و مدیر مجموعه وکیل سؤال، با سال ها تجربه در زمینه ارائه خدمات حقوقی، شخصاً بر کیفیت خدمات ارائه شده نظارت خواهند داشت.

وکیل سؤال – همراه شما در مسیر عدالت