مزاحمت در فضای مجازی: پروسه شکایت و مجازات + نمونه شکواییه
فضای مجازی، فرصتی بی نظیر برای ارتباط، یادگیری و پیشرفت فراهم کرده است، اما همان طور که این فضا مزایای زیادی دارد، گاهی می تواند محلی برای سوءاستفاده و مزاحمت باشد. مزاحمت در فضای مجازی، از پیام های آزاردهنده گرفته تا انتشار اطلاعات شخصی، می تواند زندگی افراد را دچار چالش های جدی کند. شاید برای شما یا نزدیکانتان پیش آمده باشد که با چنین مشکلاتی روبه رو شده و ندانید چگونه باید به طور قانونی از خود دفاع کنید.
در این مقاله، با مراحل دقیق شکایت از مزاحمت در فضای مجازی آشنا خواهید شد. از تعریف قانونی این نوع مزاحمت گرفته تا فرآیند ثبت شکایت و حتی مجازات های در نظر گرفته شده در قوانین ایران، تمامی موارد را به صورت ساده و قابل فهم بررسی خواهیم کرد. علاوه بر این، یک نمونه شکواییه برای استفاده عملی شما ارائه می شود تا در این مسیر سردرگم نشوید. اگر به دنبال راهی برای بازپس گیری آرامش خود در دنیای دیجیتال هستید، این مقاله همراه شما خواهد بود.
مزاحمت مجازی چیست؟
مزاحمت از جمله مفاهیمی است که در زندگی روزمره با آن مواجه هستیم. هر رفتاری که حقوق معنوی افراد را خدشه دار کند و مانع از بهره برداری آن ها از حقوق قانونی شان شود، می تواند به عنوان مزاحمت شناخته شود. برای مثال، ایجاد سر و صدا در ساختمان توسط همسایه ها یا استفاده از الفاظ نامناسب در خیابان، نمونه هایی از این نوع رفتارها هستند.
در قوانین جزایی ایران، بسیاری از انواع مزاحمت به عنوان جرم شناخته شده اند و برای آن ها مجازات هایی در نظر گرفته شده است. اما با رشد فناوری و گسترش اینترنت، نوع جدیدی از مزاحمت شکل گرفته که به آن مزاحمت در فضای مجازی می گویند. این نوع مزاحمت به دلیل ویژگی های خاص فضای آنلاین، مانند ناشناس ماندن هویت افراد، به راحتی انجام می شود و از جمله جرایم رایانه ای محسوب می گردد.
مزاحمت در فضای مجازی به هر گونه رفتار آزاردهنده ای گفته می شود که در بستر اینترنت و سامانه های رایانه ای رخ می دهد و حقوق کاربران دیگر را نقض می کند. برای مثال، ارسال تصاویر نامناسب یا پیام های تهدیدآمیز از طریق پیام رسان ها از جمله مصادیق این جرم هستند. این نوع رفتارها نه تنها آسایش و امنیت روانی فرد قربانی را به خطر می اندازد، بلکه قابل پیگیری قانونی نیز هست.
متأسفانه بسیاری از قربانیان به دلیل ناآگاهی از قوانین و حقوق خود، تصور می کنند که مزاحمت های آنلاین غیرقابل پیگیری هستند. این در حالی است که طبق قوانین کشور، هر نوع مزاحمت در فضای مجازی جرم تلقی شده و مرتکبین آن با مجازات هایی مانند حبس یا جزای نقدی مواجه خواهند شد.
مصادیق مزاحمت در فضای مجازی
جرایم مزاحمت در فضای مجازی در سال های اخیر با گسترش اینترنت و شبکه های اجتماعی بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند. این جرایم می توانند شامل موارد مختلفی باشند:
نشر اکاذیب
شامل انتشار اطلاعات نادرست یا شایعات در فضای مجازی با هدف آسیب رساندن به افراد یا کسب و کارها است. این نوع جرم با نشر اکاذیب و دروغ پراکنی، باعث تخریب اعتبار و حیثیت دیگران می شود و طبق قوانین ایران، مجازات دارد.
توهین و افترا
نوع دیگر مزاحمت،شامل توهیین و فحاشی است. در فضای مجازی، این نوع رفتارها به راحتی و با سرعت بالا انتشار می یابند و می توانند به اعتبار و آبروی فرد یا کسب وکار آسیب بزنند. این جرم، طبق قانون مجازات اسلامی قابل پیگیری است.
مزاحمت های جنسی
ارسال پیام های نامناسب یا تصاویر غیراخلاقی و درخواست های غیر اخلاقی به خصوص برای زنان و کودکان از مصادیق رایج این نوع جرم در فضای مجازی است. مرتکبان این اعمال می توانند با مجازات های سنگین از جمله حبس یا جزای نقدی مواجه شوند.
اخاذی و تهدید
در این نوع جرم، فرد مزاحم با تهدید به افشای اطلاعات شخصی یا اعمال خشونت آمیز، تلاش می کند تا قربانی را مجبور به انجام کاری نماید. این نوع جرم در قوانین کشور به شدت جرم انگاری شده و مجازات آن می تواند شامل حبس های طولانی مدت باشد.
نفوذ به حریم خصوصی
شامل هک کردن حساب های کاربری و دسترسی غیرمجاز به اطلاعات شخصی و انتشار آن ها بدون رضایت مالک. این جرم علاوه بر نقض حریم خصوصی افراد، عواقب حقوقی و قضایی سنگینی برای مرتکب دارد و در قوانین ایران نیز به طور خاص به آن پرداخته شده است.
پروسه شکایت از جرم مزاحمت در فضای مجازی
برای پیگیری قانونی جرم مزاحمت در فضای مجازی، باید مراحل زیر به دقت طی شود:
تنظیم شکوائیه
ابتدا باید یک شکوائیه رسمی با جزئیات دقیق و مستندات مرتبط با جرم تهیه کنید. این شکوائیه باید به طور واضح نوع مزاحمت، زمان وقوع، نحوه مزاحمت و مستنداتی مانند پیام ها یا تصاویر مربوطه را شرح دهد.
ثبت شکایت در دفتر خدمات قضایی
پس از تنظیم شکوائیه، باید شکایت خود را از طریق دفاتر خدمات قضایی ثبت کنید. این مرحله شامل بارگذاری مستندات و تکمیل اطلاعات لازم برای ثبت رسمی پرونده است.
ارجاع به دادسرا
پس از ثبت شکایت، پرونده شما به دادسرای جرایم رایانه ای ارجاع داده می شود. دادسرا مسئولیت بررسی اولیه پرونده را بر عهده دارد و تصمیم می گیرد که پرونده به کدام نهاد تحقیقاتی ارجاع شود.
ارجاع پرونده به پلیس فتا
در این مرحله، پرونده به پلیس فتا ارجاع می شود. پلیس فتا تخصص لازم برای بررسی و پیگیری جرایم سایبری را دارد و مسئولیت تحقیق و بررسی جرایم مربوط به مزاحمت در فضای مجازی را بر عهده می گیرد.
تحقیقات پلیس فتا
پلیس فتا با استفاده از ابزارهای پیشرفته و تکنیک های تخصصی، اقدام به جمع آوری مستندات و بررسی دقیق جرم می کند. این تحقیقات شامل ردیابی فعالیت های مجرمانه و بررسی ادله دیجیتال مرتبط با جرم مزاحمت در فضای مجازی است.
ارائه گزارش به دادسرا
پس از تکمیل تحقیقات، پلیس فتا گزارش نهایی خود را به دادسرا ارائه می دهد. سپس دادسرا، تصمیم گیری نهایی درباره ادامه روند قضایی و صدور حکم را انجام خواهد داد.
پروسه رسیدگی به شکایت از جرم مزاحمت در فضای مجازی
پس از ثبت شکایت و انجام تحقیقات توسط پلیس فتا، مراحل زیر طی می شود:
بررسی گزارش توسط دادسرا
وقتی پلیس فتا گزارش نهایی خود را به دادسرا ارسال کرد، دادسرا موضوع را بررسی می کند. اگر نیاز باشد، دادسرا می تواند هر دو طرف، یعنی شاکی و متهم، را احضار کند تا اطلاعات بیشتری به دست آورد.
احضار و بازجویی از متهم
پس از احضار، متهم باید در دادسرا حاضر شود و پاسخگوی اتهامات باشد. در این مرحله، مدارک و شواهد ارائه شده توسط شاکی نیز به دقت بررسی می شود تا حقیقت روشن شود.
صدور قرار تأمین
اگر دادسرا احساس کند که ممکن است متهم فرار کند یا از دسترس خارج شود، می تواند قرار تأمین صادر کند. این قرار می تواند به شکل وثیقه یا حتی بازداشت موقت باشد.
صدور کیفرخواست
پس از پایان تحقیقات و جمع آوری تمامی شواهد، دادسرا در صورت تایید وقوع جرم، اقدام به صدور کیفرخواست می کند. در این مرحله، پرونده برای بررسی بیشتر و صدور حکم نهایی به دادگاه ارجاع داده می شود.
بررسی پرونده در دادگاه
وقتی پرونده به دادگاه کیفری ارجاع می شود، قاضی ،به دقت پرونده را بررسی می کند. در این مرحله، تمام مدارک و شواهد یک بار دیگر بررسی می شوند تا دادگاه تصمیم نهایی خود را بگیرد.
صدور حکم
پس از بررسی های کامل، دادگاه حکم نهایی را صادر می کند. بسته به نوع و شدت جرم، حکم می تواند شامل حبس، جزای نقدی، یا ترکیبی از هر دو باشد. توجه کنید که حتی امکان دارد در این مرحله، دادگاه حکم به بی گناهی متهم صادر کند.
چطور جرم مزاحمت در فضای مجازی را اثبات کنیم؟
یکی از مهم ترین نکات در پیگیری شکایت از جرم مزاحمت در فضای مجازی، مربوط به دلایل اثبات این جرم است. طبق قانون، اثبات جرم بر عهده شاکی است و او باید علاوه بر ارائه شکوائیه، اسناد و مدارک لازم برای اثبات وقوع جرم را به دادگاه تقدیم کند.
در فضای مجازی، امکان حذف محتواها و حساب های کاربری بسیار راحت است. به همین دلیل، شاکی، باید در اولین فرصت از پیام ها و محتوای نامناسب دریافتی، اسکرین شات تهیه کند. همچنین، بهتر است صفحه چت خود را پاک نکند و آن را به عنوان مدرک حفظ کند.
اگر مزاحمت در پیام رسان های داخلی اتفاق بیافتد، پیگیری آن راحت تر است؛ چراکه با دریافت دستور قضایی، می توان به اطلاعات حساب کاربری مزاحم دسترسی داشت. (تا ۶ ماه بعد از دریافت پیام) اما در صورتی که مزاحمت در پیام رسان های خارجی مانند واتساپ یا تلگرام (که فاقد سرور فعال در ایران هستند) رخ دهد، پیگیری دشوارتر می شود. در این شرایط، بهترین ادله اثبات می تواند تهیه اسکرین شات از صفحه چت و حفظ پیام ها باشد. البته صرف گرفتن اسکرین شات برای اثبات جرم کافی نیست و می بایست پیام ها توسط پلیس فتا بررسی و تامین دلیل شود و گزارش آن به دادسرا ارایه شود.
اگر مایل هستید اطلاعات بیشتری درباره ارزش اسکرین شات در روند دادگاه ها کسب کنید، کلیک کنید.
مجازات جرم مزاحمت در فضای مجازی
قانون گذار در ایران همواره به این نوع مزاحمت ها توجه داشته و مزاحمت های تلفنی و مشابه آن، از جمله مزاحمت در فضای مجازی را به موجب ماده 641 قانون مجازات اسلامی جرم انگاری کرده است:
مزاحمت تلفنی
ماده 641 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) (اصلاحی 1399/2/23)- هر گاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاه های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت نماید علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، مرتکب به حبس از پانزده روز تا سه ماه محکوم خواهد شد.
این ماده به وضوح نشان می دهد که مزاحمت در فضای مجازی نیز می تواند شامل این مجازات شود. با توجه به اینکه فضای مجازی به عنوان یکی از ابزارهای مخابراتی محسوب می شود، هر نوع ایجاد مزاحمت از طریق پیام رسان ها، ایمیل، شبکه های اجتماعی و سایر ابزارهای آنلاین می تواند مشمول این ماده از قانون باشد و متهم با حبس از ۱۵ روز تا سه ماه مواجه شود.
نکته مهم: مطابق تبصره ماده ۱۱ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری،حداقل و حداکثر مجازات های حبس تعزیری درجه چهار تا درجه هشت مقرر در قانون، برای جرائم قابل گذشت به نصف تقلیل می یابد. بنابراین مجازات یک ماه تا ۶ ماه جرم مزاحمت تلفنی به نصف کاهش پیدا کرده است.(از یک ماه تا ۶ ماه به ۱۵ روز تا سه ماه)
هم چنین مطابق ماده 16 قانون جرایم رایانه ای در صورت تغییر و تحریف تصاویر شما توسط مجرم، جرم مشمول این ماده قانونی قرار می گیرد:
انتشار تصویر تغییر یافته دیگران
ماده 16 قانون جرایم رایانه ای- (جزای نقدی اصلاحی 1403/3/30) هر کس به و سیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از چهل و پنج روز و دوازده ساعت تا یک سال یا جزای نقدی از پنجاه میلیون (50,000,000) ریال تا سیصد و سی میلیون (330,000,000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
تبصره – چنانچه تغییر یا تحریف به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم خواهد شد.
برای مطالعه بیشتر در خصوص موضوع افشای اطلاعات و اسرار خصوصی در فضای مجازی: مجازات ها، شکایت و نمونه متن شکایت این مقاله را مطالعه نمایید.
توجه داشته باشید که موضوع مجازمت در فضای مجازی، یک عنوان کلی می باشد و شاکی باید بر اساس نوع عمل مجرمانه ای که متهم انجام داده است، شکایت خود را ثبت نماید و هر عمل مجازات مخصوص به خود را دارد.
استفاده از تصویر دیگران در پروفایل جرم است؟
استفاده از تصویر دیگری در پروفایل، ممکن است تحت شرایط خاص، جرم تلقی شود. برای روشن تر شدن این موضوع، مواد قانونی مرتبط را دقیق تر بررسی می کنیم:
انتشار تصاویر دیگری بدون اجازه که منجر به هتک حیثیت شود
این ماده به نقض حریم خصوصی در فضای مجازی اشاره دارد. اگر فردی تصاویر یا اطلاعات خصوصی دیگران را بدون رضایت آن ها منتشر کند یا به اشتراک بگذارد، مجازات خواهد شد. طبق این ماده:
[ماده 17 قانون جرایم رایانه ای]- (اصلاحی 1403/3/30)- هرکس به وسیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او جز در موارد قانونی منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که منجر به ضرر یا عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از شصت و شش میلیون (66,000,000) ریال تا پانصد میلیون (500,000,000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
این ماده برای افرادی که بدون رضایت دیگران از تصاویر خصوصی آن ها در پروفایل خود استفاده می کنند نیز می تواند اعمال شود، به ویژه اگر این اقدام منجر به آسیب به حیثیت فرد یا نقض حریم خصوصی وی شود.البته تشخیص موضوع با قاضی رسیدگی کننده می باشد.
تهدید به انتشار تصاویر دیگری
این ماده به تهدید و سوء استفاده از تصاویر دیگران اشاره دارد. اگر کسی با استفاده از تصویر دیگری در پروفایل قصد تهدید یا اخاذی داشته باشد، این عمل جرم تلقی می شود:
ماده 669 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده)(اصلاحی 1399/2/23)- هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشاء سری نسبت به خود یا بستگان او نماید، اعم از این که به این و اسطه تقاضای و جه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد به مجازات شلاق تا (74) ضربه یا زندان از یک ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.
قابل گذشت بودن جرم مزاحمت در فضای مجازی
به موجب ماده 104 قانون مجازات اسلامی (اصلاحی به موجب ماده 11 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399/2/23) جرم مندرج در ماده ۶۴۱ قانون مجازات با موضوع مزاحمت، قابل گذشت تلقی گردیده و مجازات آن به نصف تقلیل یافته و اصلاح گردیده است. یعنی صرفا شاکی خصوصی باید شکایت کند تا دادگاه به این جرم رسیدگی کند و در صورت رضایت شاکی، رسیدگی به پرونده مزاحمت متوقف خواهد شد ولی در سایر موارد موضوع متفاوت است که توصیه میکنیم مقالات اختصاصی ما در این موضوعات را مطالعه نمایید.
نمونه شکایت در خصوص مزاحمت مجازی در اینستاگرام بر اساس ماده 641 قانون مجازات اسلامی
موضوع: شکایت از مزاحمت در فضای مجازی (اینستاگرام)
ریاست محترم دادسرای جرایم رایانه ای
با سلام و احترام،
اینجانب [نام شاکی]، فرزند [نام پدر]، به شماره ملی [شماره ملی] و آدرس [آدرس محل سکونت]، به استحضار می رساند که فردی با استفاده از حساب کاربری در اینستاگرام با نام [نام حساب کاربری مزاحم]، به صورت مکرر و بی وقفه اقدام به ارسال پیام های بی مورد و آزاردهنده به اینجانب نموده است. این پیام ها، هرچند حاوی توهین یا تهدید نیستند، اما به دلیل تکرار و اصرار بر برقراری ارتباط، برای اینجانب موجب سلب آسایش و ایجاد مزاحمت شده است.
بر اساس ماده 641 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده)، هرگونه مزاحمت از طریق تلفن یا دستگاه های مخابراتی، شامل شبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام، جرم محسوب شده و مرتکب به حبس از پانزده روز تا سه ماه محکوم خواهد شد.
اینجانب درخواست دارم تا با بررسی و پیگیری موضوع توسط پلیس فتا، اقدامات لازم برای شناسایی هویت فرد مزاحم و انجام مراحل قانونی جهت جلوگیری از تکرار این مزاحمت ها صورت پذیرد.
مدارک پیوست:
- اسکرین شات های پیام های ارسال شده از سوی فرد مزاحم.
- مشخصات حساب کاربری فرد مزاحم در اینستاگرام.
- هرگونه مستندات دیگری که به روند پیگیری کمک کند.
پیشاپیش از همکاری و پیگیری جنابعالی کمال تشکر را دارم.
نام شاکی
امضاء
وکیل مزاحمت در فضای مجازی
در دنیای امروز که فضای مجازی بخش مهمی از زندگی ما را تشکیل می دهد، متاسفانه جرایم سایبری از جمله مزاحمت در فضای مجازی نیز رو به افزایش است. این نوع مزاحمت ها می توانند از طریق پیام رسان ها، شبکه های اجتماعی و دیگر ابزارهای آنلاین رخ دهند. برای پیگیری حقوقی در چنین پرونده هایی، داشتن وکیل متخصص در جرایم رایانه ای اهمیت زیادی دارد. وکیل مزاحمت در فضای مجازی می تواند با ارائه مشاوره حقوقی دقیق، به شما در شناخت بهتر قوانین و انتخاب بهترین روش برای پیگیری کمک کند. یکی از مهم ترین نقش های وکیل، جمع آوری و ارائه مدارک لازم از جمله پیام ها، اسکرین شات ها و سایر مستندات است که به اثبات جرم کمک می کنند. همچنین، وکیل متخصص می تواند پرونده شما را به صورت مؤثر در دادگاه های مربوط به جرایم سایبری پیگیری کرده و از حقوق شما دفاع کند.
جمع بندی
مزاحمت در فضای مجازی یکی از پدیده های ناگوار دنیای دیجیتال است که می تواند تأثیرات منفی جدی بر زندگی افراد داشته باشد. با این حال، قوانین کشورمان با جرم انگاری این رفتارها و تعیین مجازات های مشخص، از حقوق کاربران فضای مجازی حمایت می کنند. آگاهی از این قوانین و روش های پیگیری قانونی می تواند به افراد کمک کند تا در برابر این نوع جرایم از خود محافظت کنند و با اطمینان بیشتری اقدام به طرح شکایت و دفاع از حقوق خود نمایند.
دپارتمان تخصصی حقوقی وکیل سوال
اگر این مقاله ما برای شما مفید بوده و به دنبال راهنمایی بیشتری هستید، تیم متخصص “وکیل سوال” با مدیریت خانم ام البنین تنکابنی رضایی آماده است تا شما را در پرونده های سایبری همراهی کند. سوالات و مشکلات حقوقی خود را با ما در میان بگذارید و از دانش و تجربه وکلای ما بهره مند شوید.
برای رزرو مشاوره، می توانید به سادگی از فرم تماس موجود در سایت استفاده کنید یا با شماره های تماس ما ارتباط برقرار کنید. ما در کوتاه ترین زمان ممکن پاسخگوی شما خواهیم بود و بهترین راه حل ها را ارائه می دهیم.
همین حالا اقدام کنید و از خدمات حقوقی ما بهره مند شوید.
وکیل سوال – همراه شما در مسیر عدالت
