صلاحیت ها و وظایف پلیس فتا در مقابله با جرایم سایبری

گسترش استفاده از اینترنت و فضای مجازی علاوه بر اینکه مزایا و تسهیلات بسیاری را برای افراد مختلف جامعه به دنبال داشته است، اما موجب پیدایش جرایم و تخلفات مختلفی تحت عنوان جرایم سایبری نیز شده است. جرایم سایبری یا اینترنتی یا رایانه ای شکل جدیدی از جرایم هستند که در بستر اینترنت و فضای مجازی ارتکاب می یابند. این نوع از جرایم ماهیتاً متفاوت از جرایم سنتی هستند و همین موضوع باعث شده است تا تعقیب و پیگیری آن ها نیازمند دانش و اطلاعات تخصصی باشد.

پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات یا پلیس فتا به عنوان یک نهاد متخصص و بخشی از نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران به منظور حفظ امنیت فضای مجازی و مقابله با جرایم سایبری آغاز به کار نموده است. در دنیای امروز که فناوری اطلاعات و ارتباطات به سرعت در حال پیشرفت است، نقش پلیس فتا در حفاظت از حریم خصوصی و امنیت کاربران فضای مجازی بسیار حائز اهمیت است. به ویژه آن که تعداد کاربران فضای مجازی نیز همواره در حال افزایش است. در نتیجه، ضروری است که افراد با صلاحیت ها و وظایف پلیس فتا آشنایی داشته باشند.

پلیس فتا چیست؟

افزایش آمار ارتکاب جرایم سایبری و تعداد قربانیان این جرایم اقتضاء می کرد که یک نهاد تخصصی برای تعقیب، پیگیری و مقابله با این قبیل جرایم آغاز به کار کند. از این رو، در بهمن ماه سال 1389 به دستور فرماندهی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات با نام اختصاری پلیس فتا تشکیل شده و آغاز به کار نمود.

با توجه به اینکه جرایم سایبری در طیف وسیعی قابل ارتکاب هستند و مصادیق مختلفی از جمله کلاهبرداری اینترنتی، سرقت اطلاعات، مزاحمت های مجازی و غیره را شامل می شوند، پلیس فتا به عنوان یک نهاد متخصص تشکیل شد تا با استفاده از امکانات و دانش متخصصان بتواند به مقابله، تعقیب و پیگیری این قبیل جرایم پرداخته و از این طریق موجب کاهش آمار جرایم رایانه ای شود.

وظایف و خدمات پلیس فتا

همانطور که بیان شد، پلیس فتا با هدف افزایش امنیت فضای مجازی و مقابله با جرایم سایبری تشکیل شده و آغاز به کار نمود. در نتیجه، می توان وظایف و خدمات این ارگان را در چند محور به شرح زیر نام برد:

1 . مراقبت و پایش از فضای تولید و تبادل اطلاعات

2 . حفاظت و صیانت از هویت دینی و ملی

3 . ایجاد امنیت و کاهش مخاطرات برای فعالیت های علمی، اقتصادی و اجتماعی در جامعه اطلاعاتی

4 . ممانعت از تعرض به ارزش ها و هنجارهای جامعه

 

جرایم مورد پیگیری در پلیس فتا

با توجه به فعالیت های تخصصی پلیس فتا نمی توان جرایم سنتی از قبیل قتل، سرقت، جعل و غیره را در زمره جرایمی دانست که توسط پلیس فتا مورد پیگیری قرار می گیرند. این نهاد صلاحیت تعقیب، پیگیری و مقابله با جرایم سایبری یا اینترنتی را دارد که مصادیق گوناگونی را شامل می شود. از جمله مصادیق جرایم سایبری که پلیس فتا صلاحیت پیگیری آن ها را دارد می توان از موارد زیر نام برد:

1 . هک و نفوذ

پلیس فتا مسئول شناسایی و مقابله با افرادی است که به صورت غیرمجاز به سیستم های رایانه ای و شبکه های اطلاعاتی دسترسی پیدا می کنند. این نوع جرائم شامل هک حساب های کاربری، نفوذ به شبکه های سازمانی و دسترسی غیرمجاز به اطلاعات محرمانه است.

2 . کلاهبرداری های اینترنتی

کلاهبرداری های اینترنتی شامل روش های مختلفی مانند فیشینگ (سرقت اطلاعات شخصی و مالی از طریق سایت ها و ایمیل های جعلی)، فروشگاه های آنلاین جعلی و کلاهبرداری های مرتبط با معاملات آنلاین است. پلیس فتا با ردیابی و شناسایی این نوع فعالیت ها، تلاش می کند تا امنیت خرید و فروش آنلاین را تضمین کند.

3 . سرقت اطلاعات

سرقت اطلاعات شخصی و مالی کاربران از دیگر جرائم تحت بررسی پلیس فتا است. این شامل سرقت اطلاعات کارت های بانکی، رمزهای عبور و اطلاعات حساس دیگر است که می تواند به سوءاستفاده های مالی منجر شود.

4 . انتشار محتواهای غیرمجاز

پلیس فتا با انتشار محتواهای غیرمجاز مانند محتوای غیراخلاقی، ناهنجار و ضد امنیت ملی مقابله می کند. این شامل محتوای توهین آمیز، خشونت بار و ضد ارزش های جامعه است.

5 . تخلفات در شبکه های اجتماعی

شبکه های اجتماعی محل وقوع بسیاری از تخلفات و جرائم سایبری هستند. پلیس فتا با بررسی تخلفات و جرائمی مانند تهدید، توهین، نشر اکاذیب و انتشار اطلاعات خصوصی افراد در شبکه های اجتماعی، تلاش می کند تا محیطی امن تر برای کاربران فراهم کند.

نحوه رسیدگی به جرایم توسط پلیس فتا

به طور کلی، کشف و شروع رسیدگی به جرایمی که تحت صلاحیت پلیس فتا قرار دارند به یکی از دو شکل زیر آغاز و انجام می شود:

1 . نظارت پلیس فتا بر فضای مجازی

پلیس فتا به عنوان یک نهاد نظارتی و به منظور بالا بردن سطح ایمنی کاربران در فضای مجازی موظف است نسبت به محتواهای منتشر شده در فضای مجازی، از جمله وب سایت ها، وبلاگ ها و شبکه های اجتماعی مختلف، اعم از داخلی و خارجی، نظارت داشته و آن ها را بررسی نماید. چنانچه در این فرایند نظارت و بررسی، پلیس فتا متوجه انتشار محتوای مجرمانه یا ارتکاب فعل مجرمانه ای شود اقدامات لازم نسبت به توقف فعالیت های مجرمانه و همچنین مجازات مرتکب را انجام خواهد داد.

2 . طرح شکایت از سوی کاربران

با وجود آن که پلیس فتا از طریق نظارت بر فضای مجازی می تواند بسیاری از اقدامات مجرمانه را شناسایی و پیگیری نماید؛ اما باز هم ممکن است جرایمی در بستر اینترنت وقوع یافته باشند که پلیس فتا متوجه آن ها نشده باشد. به همین خاطر، کاربران اینترنت می توانند با گزارش وقوع جرم نسبت به آن طرح شکایت نمایند.

به طور کلی، کاربران به یکی از طرق زیر می توانند گزارشات خود را به پلیس فتا تقدیم نمایند:

1 . تماس با پلیس فتا: کاربران می توانند از طریق شماره تماس ۰۲۱۲۱۸۴ با پلیس فتا تماس گرفته و مشکل یا درخواست خود را مطرح نمایند.

2 . ارسال گزارش آنلاین: همچنین، از طریق وب سایت پلیس فتا نیز می توانند گزارش خود را به صورت آنلاین ثبت نمایند. این وب سایت امکان ارسال گزارش های مختلف شامل جرایم اینترنتی، تهدیدات سایبری و تخلفات شبکه های اجتماعی را فراهم می کند.

3 . مراجعه حضوری: علاوه بر دو روش فوق، کاربران می توانند با مرجعه حضوری به پلیس فتا در شهرستان محل اقامت خود درخواست خود را به صورت حضوری مطرح کرده و مدارک و شواهد مربوطه را نیز به پلیس فتا ارائه دهند. ساکنان شهر تهران به منظور مراجعه حضوری به پلیس فتا می توانند به نشانی تهران، خیابان سروش، تقاطع شهدای ناجا مراجعه نمایند.

آیا پلیس فتا مجرمان اینترنتی را مجازات می نماید؟

با توجه به نکات بیان شده درمی یابیم که وظیفه نظارت، تعقیب، پیگیری و مقابله با جرایم سایبری بر عهده پلیس فتا قرار دارد. اما آنچه حائز اهمیت است این است که پلیس فتا صرفاً بخشی از نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است و یک مقام قضایی به شمار نمی آید. بنابراین، صلاحیت رسیدگی و صدور حکم را ندارد.

پلیس فتا اقدامات لازم برای تعقیب و پیگیری مجرمان اینترنتی را انجام داده و سپس اسناد و مدارک موجود را در اختیار مراجع قضایی قرار می دهد. صدور حکم محکومیت و مجازات مرتکبین جرایم سایبری در صلاحیت انحصاری دادگاه است. در واقع، پلیس فتا را می توان همکار دادسرا و دادگاه کیفری دانست که این نهادها می توانند استعلامات لازم برای صدور حکم محکومیت مجرمین سایبری را از طریق پلیس فتا دریافت نمایند. پلیس فتا نقش پررنگی در مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم رایانه ای دارد.

تأثیر دستور مقام قضایی در رسیدگی های پلیس فتا

در بسیاری از موارد، برای انجام تحقیقات و اقدامات لازم توسط پلیس فتا، نیاز به دستور مقام قضایی می باشد. این به منظور حفظ حقوق و حریم خصوصی افراد و اطمینان از قانونی بودن فرایندهای تحقیقاتی است. پس از دریافت شکایت یا گزارش، پلیس فتا با هماهنگی با مقامات قضایی و دریافت دستورات لازم، اقدام به پیگیری و بررسی می نماید. به عنوان مثال، برای دسترسی به اطلاعات شخصی کاربران یا بررسی محتوای ارتباطات خصوصی، پلیس فتا نیاز به وجود دستور قضایی می باشد.

نحوه بررسی ادله دیجیتال توسط پلیس فتا

همانطور که پیش تر اشاره شد، پلیس فتا نقش پررنگی در مرحله تحقیقات مقدماتی رسیدگی به جرایم سایبری دارد. با توجه به اینکه عمده دلایل و مدارک مربوط به جرایم سایبری را ادله دیجیتال تشکیل می دهند، پلیس فتا با بهره گیری از تکنولوژی های پیشرفته و تجهیزات تخصصی به بررسی ادله دیجیتال می پردازد. فرآیند بررسی ادله دیجیتال شامل مراحل زیر است:

1 . جمع آوری ادله دیجیتال

در این مرحله، ادله دیجیتال از محل وقوع جرم، سیستم های قربانی و منابع دیگر جمع آوری می شود. این شامل داده های موجود در رایانه ها، گوشی های هوشمند، شبکه های اجتماعی و سایر دستگاه های دیجیتال است.

2 . تجزیه و تحلیل داده ها

داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارها و ابزارهای تخصصی تجزیه و تحلیل می شوند تا شواهد مرتبط با جرم مشخص شود. این شامل بررسی فایل ها، ایمیل ها، پیام ها و لاگ های سیستم است.

3 . حفظ شواهد (تأمین ادله دیجیتال)

ادله دیجیتال به گونه ای حفظ می شود که در مراحل قضایی به عنوان شواهد معتبر قابل ارائه باشد. این شامل تهیه نسخه های پشتیبان، ثبت دقیق مراحل جمع آوری و تحلیل و اطمینان از عدم تغییر یا از بین رفتن داده ها است.

نقش وکیل جرایم سایبری در مراجعه به پلیس فتا

نقش وکیل جرایم سایبری در مراجعه به پلیس فتا (پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات) بسیار حیاتی و مؤثر است. وکیل سایبری با دانش تخصصی خود در زمینه حقوق سایبری و آشنایی با فرایندهای قانونی، می تواند به موکل خود کمک کند تا از حقوق خود به بهترین نحو ممکن دفاع کند و در مواجهه با جرایم سایبری، مراحل قانونی را به درستی طی کند. وکیل متخصص جرایم سایبری در ابعاد مختلفی به شرح زیر می تواند به موکل خود کمک کند:

1 . مشاوره و راهنمایی قانونی

وکیل جرایم سایبری به مراجعین خود مشاوره می دهد که چگونه به پلیس فتا مراجعه کنند، چه مدارکی را جمع آوری کند و چه اطلاعاتی را ارائه دهد. این مشاوره شامل توضیح فرایندهای قانونی، حقوق موکل و نحوه برخورد با مقامات قضایی و پلیس است.

۲ . تهیه و تنظیم شکواییه

وکیل جرایم سایبری با تهیه و تنظیم شکواییه های رسمی و قانونی، به موکل خود کمک می کند تا به طور مؤثر و دقیق مشکل خود را به پلیس فتا گزارش دهد. این شکایت ها شامل جزئیات دقیق از جرم سایبری، شواهد موجود و درخواست های قانونی مورد نیاز است.

۳ . جمع آوری و ارائه ادله دیجیتال

وکیل جرایم سایبری به موکل خود کمک می کند تا ادله دیجیتال مربوط به جرم را جمع آوری و سازماندهی کند. این شامل جمع آوری اطلاعات از رایانه ها، گوشی های هوشمند، ایمیل ها، پیام ها و سایر منابع دیجیتال است که می تواند به پلیس فتا در پیگیری و تحقیق کمک کند.

۴ . وکالت در جلسات با پلیس فتا

وکیل جرایم سایبری می تواند موکل خود را در جلسات با پلیس فتا همراهی کند و وکالت قانونی او را بر عهده بگیرد. این شامل توضیح مسائل حقوقی، ارائه شواهد و پاسخ به سوالات پلیس فتا است.

۵ . پیگیری فرایندهای قانونی

وکیل جرایم سایبری مسئول پیگیری فرایندهای قانونی پس از ارائه شکایت به پلیس فتا است. این شامل پیگیری مراحل تحقیق، دریافت اطلاعات و مدارک جدید، و ارائه درخواست های قانونی بیشتر در صورت نیاز است.

۶ . حفاظت از حقوق موکل

وکیل جرایم سایبری کمک می کند که حقوق موکلش در تمام مراحل تحقیق و پیگیری جرم سایبری رعایت می شود. او از هرگونه تخلف یا نقض حقوق موکل خود توسط پلیس یا دیگر نهادهای قانونی جلوگیری می کند.

به منظور کسب اطلاعات بیشتر در خصوص نقش وکیل در مراجعه به پلیس فتا می توانید مقاله «وکیل پلیس فتا: حفاظت از حقوق دیجیتال و امنیت سایبری شما» را در وب سایت وکیل سوال مطالعه نمایید.

نتیجه گیری

پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات از جمله بخش های نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است که از سال 1389 با نام اختصاری پلیس فتا آغاز به کار نموده است. این نهاد تخصصی به منظور نظارت بر فضای مجازی و تعقیب، پیگیری و مقابله با جرایم اینترنتی تأسیس شده است. چرا که ماهیت ویژه این قبیل جرایم اقتضاء می کرد تا یک نهاد متخصص مسئولیت تعقیب، پیگیری و مقابله با آن ها را بر عهده گیرد.

پلیس فتا از طریق نظارت بر فضای مجازی و همچنین اراسال گزارشات مربوط به تخلفات از سوی کاربران، فعالت های مجرمانه در فضای مجازی را شناسایی کرده، متوقف می نماید و پرونده مربوطه را برای صدور حکم محکومیت به دادگاه ارسال می دارد. این نهاد صلاحیت صدور حکم و اجرای مجازات را ندارد، اما همکاری آن با دادسراها و دادگاه ها می تواند تا حد قابل توجهی در کاهش و پیشگیری از وقوع جرایم سایبری مؤثر واقع شود.

وکیل سوال – مرجع تخصصی مشاوره و خدمات حقوقی

وکیل سوال یک پلتفرم تخصصی در حوزه مشاوره و خدمات حقوقی است که تحت مدیریت خانم ام البنین تنکابنی رضایی فعالیت می کند. هدف ما ارائه اطلاعات حقوقی دقیق و ارائه خدمات تخصصی وکالت در زمینه های مختلف، از جمله دعاوی کیفری و حقوقی، امور قراردادی، جرایم سایبری، دعاوی ارزی و مالی، وکالت در امور ثبتی و ملکی است.

اگر به دنبال تنظیم وکالت نامه ای جامع و بی نقص هستید، وکیل سوال با دانش تخصصی و تجربه حقوقی گسترده، همراه شما خواهد بود.

همین حالا مشاوره بگیرید و وکالت نامه ای مطمئن تنظیم کنید!