تجدیدنظرخواهی کیفری: راهنمای کامل + مهلت و نمونه لایحه قانونی

تصور کنید حکمی از دادگاه کیفری صادر شده و شما چه به عنوان متهم، چه شاکی احساس می کنید حقی از شما ضایع شده یا تصمیم دادگاه به شکلی ناعادلانه و نادرست گرفته شده است. آیا همه چیز تمام شده است؟ خیر. در نظام حقوقی ایران، نهاد تجدیدنظرخواهی دقیقاً برای چنین موقعیتی طراحی شده: فرصتی برای بازبینی یک حکم کیفری توسط مرجعی بالاتر، پیش از آنکه رأی قطعی و لازم الاجرا شود.

مرحله تجدیدنظر یکی از مهم ترین مراحل دادرسی کیفری است؛ چون هم می تواند جلوی اجرای یک رأی ناعادلانه را بگیرد، هم راه را برای بررسی دوباره پرونده، رفع اشتباهات، یا حتی صدور رأیی کاملاً متفاوت باز کند. این مرحله، در حقیقت یک شانس دوباره است؛ شانس اینکه دستگاه قضایی کشور، با دقت بیشتری موضوع را بررسی کند. اما بهره مندی از این فرصت، هم قواعد خاص خودش را دارد، هم مهلت محدود، هم الزاماتی که اگر رعایت نشوند، ممکن است پرونده شما برای همیشه بسته شود.

در این مقاله، با زبانی ساده، مرحله به مرحله شما را با تجدیدنظرخواهی کیفری آشنا می کنیم.

تعریف تجدیدنظرخواهی کیفری

تعریف ساده

در نگاه اول، واژه «تجدیدنظر» شاید برای بسیاری از مردم پیچیده یا حتی مبهم به نظر برسد. اما اگر آن را به زبان ساده ترجمه کنیم، معنی اش کاملاً روشن است: بررسی دوباره یک حکم کیفری صادرشده توسط دادگاهی دیگر، در مرتبه بالاتر و تخصصی تر.

تعریف قانونی

قانون گذار ایران در ماده ۴۲۶ قانون آیین دادرسی کیفری این نهاد را تعریف کرده و مقررات آن را به تفصیل در مواد 426 تا 461 همین قانون آورده است. بر اساس این ماده، تجدیدنظر یکی از طرق عادی اعتراض به آراء کیفری است که شخص ناراضی از رأی می تواند از طریق آن، تقاضا کند که دادگاه تجدیدنظر استان، رأی صادره را بررسی مجدد کرده و در صورت وجود ایراد، آن را اصلاح یا نقض کند.

اما تفاوت این مرحله با سایر راه های اعتراض مثل واخواهی یا فرجام خواهی چیست؟ دانستن این تفاوت ها به شما کمک می کند مسیر درستی برای پیگیری حق خود انتخاب کنید.

تفاوت تجدیدنظر خواهی با واخواهی و فرجام خواهی

• تجدیدنظرخواهی یعنی اعتراض به رأی حضوری صادرشده از دادگاه بدوی نزد دادگاه تجدیدنظر استان.
• واخواهی مخصوص اعتراض به رأی غیابی است؛ یعنی وقتی کسی در جلسات دادگاه حضور نداشته و رأی بدون اطلاع او صادر شده است.
• فرجام خواهی یک نوع اعتراض غیرعادی و محدود است که فقط در برخی دعاوی مهم، آن هم نزد دیوان عالی کشور مطرح می شود.

پس اگر شما رأیی از دادگاه کیفری دریافت کرده اید که به نظرتان اشتباه، غیرمنصفانه یا برخلاف قانون است و رأی به صورت حضوری صادر شده، مسیر شما از تجدیدنظرخواهی می گذرد. البته این مسیر، هم شرایط مشخصی دارد، هم مهلت محدود و هم قواعدی که اگر نادیده گرفته شوند، می توانند باعث از بین رفتن حق اعتراض شما شوند.

چه آرایی قابل تجدیدنظر هستند؟

همه آرا و احکام صادرشده از دادگاه های کیفری، به طور خودکار قابل اعتراض و تجدیدنظر نیستند. قانون گذار در فصل چهارم از قانون آیین دادرسی کیفری (از ماده ۴۲۶ تا ۴۲۸) به روشنی مشخص کرده کدام آرا قابل تجدیدنظر هستند، کدام نه.

قانون گذار در ماده ۴۲۷ قانون آیین دادرسی کیفری تصریح می کند که اصل بر قابلیت تجدیدنظر تمام آراء کیفری است، مگر در مواردی که صراحتاً از شمول تجدیدنظر خارج شده اند: احکام قطعی و غیرقابل اعتراض – احکام قابل فرجام خواهی

مواردی که حکم قطعی اند و قابل تجدیدنظر نیستند:

• جرایم تعزیری درجه ۸
• جرائمی که فقط به پرداخت دیه یا ارش منتهی می شوند، اگر میزان آن ها کمتر از یک دهم دیه کامل باشد (مثلاً کبودی یا زخم سطحی ساده)

نکته مهم در تبصره ۱ همین ماده آمده: اگر مجازات فرد به جای حبس، مجازات جایگزین حبس باشد، برای تشخیص امکان تجدیدنظر، باید به مجازات قانونی اولیه نگاه کرد، نه آنچه در حکم آمده.

به عنوان مثال فرض کنید فردی بابت افترا به ۴ ماه حبس تعزیری و ۲۰ میلیون تومان جزای نقدی محکوم شده است. چون حبس او بیش از سه ماه است و جزای نقدی اش بیش از ده میلیون تومان، رأی صادره کاملاً قابل تجدیدنظر است.در مقابل، اگر کسی به پرداخت دیه ای معادل ۶ درصد دیه کامل محکوم شده باشد، این رأی قابل تجدیدنظر نیست چون زیر یک دهم دیه کامل است.

موارد فرجام خواهی در دیوان عالی کشور

برخی آراء کیفری به قدری مهم یا حساس هستند که قانونگذار تجدیدنظر آن ها را به دیوان عالی کشور سپرده است، نه دادگاه تجدیدنظر استان. طبق ماده ۴۲۸ قانون آیین دادرسی کیفری، آراء زیر قابل فرجام در دیوان عالی هستند:

• احکامی که مجازات آن ها اعدام، قطع عضو، حبس ابد یا تعزیر درجه سه و بالاتر باشد
• جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی، اگر دیه بیش از نصف دیه کامل باشد
• آراء مربوط به جرائم سیاسی و مطبوعاتی

بنابراین اگر رأی صادره درباره یکی از این موارد باشد، تجدیدنظرخواهی از آن در دیوان عالی کشور انجام می شود، نه در دادگاه تجدیدنظر استان.

تجدیدنظرخواهی از آراء دادگاه صلح

طبق بند 9 و 10 ماده 12 قانون شوراهای حل اختلاف، رسیدگی به برخی از جرایم کیفری به دلیل سبک بودن آن ها در صلاحیت دادگاه صلح می باشد که عبارت است از:

• جنبه عمومی و خصوصی کلیه جرائم غیر عمدی ناشی از کار یا تصادفات رانندگی
• جرائم عمدی تعزیری مستوجب مجازات درجه هفت و هشت

از سمتی تمام آراء صادره از این دادگاه، قطعی و غیرقابل اعتراض هستند اما طبق بند ب، ث و ج تبصره 5 ماده 12 قانون یادشده، نسبت به آراء صادرشده در جرایم ذیل، می توان در دادگاه تجدیدنظر استان درخواست تجدیدنظرخواهی نمود:

• نسبت به دیه یا ارش ناشی از جنبه عمومی و خصوصی کلیه جرائم غیر عمدی ناشی از کار یا تصادفات رانندگی (درصورتی که میزان یا جمع آنها بیش از یک دهم دیه کامل یا معادل آن باشد).
• نسبت به جنبه عمومی کلیه جرائم غیر عمدی ناشی از کار یا تصادفات رانندگی (درصورتی که مجازات قانونی آن درجه شش یا بیشتر باشد).
• نسبت به جرائم عمدی تعزیری که مجازات قانونی آنها حبس درجه هفت باشد.

مرجع تجدیدنظر: کجا باید اعتراض کنیم؟

وقتی رأی کیفری صادر می شود و شما تصمیم می گیرید از آن تجدیدنظرخواهی کنید، باید بدانید که مرجع رسیدگی کننده به اعتراض شما کدام نهاد قضایی است. اشتباه در شناسایی مرجع صالح می تواند باعث رد اعتراض یا حتی از بین رفتن کامل فرصت قانونی شما شود.

طبق ماده ۴۲۶ قانون آیین دادرسی کیفری، مرجع رسیدگی به درخواست تجدیدنظر در دعاوی کیفری، دادگاه تجدیدنظر استان است. این دادگاه ها در مرکز هر استان فعالیت دارند و با حضور دو قاضی (رئیس و مستشار) رسمیت پیدا می کنند. بنابراین هرگاه قصد تجدیدنظر داشته باشید، می توانید لایحه خود را به صورت حضوری به همان دادگاهی که رأی بدوی را صادر کرده (دادگاه صادرکننده)، تحویل بدهید یا به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه بفرمایید، سپس پرونده توسط آن دادگاه به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال می شود.

چه کسانی می توانند تقاضای تجدیدنظر بدهند؟

تجدیدنظرخواهی فقط یک حق نیست، یک فرصت مهم برای اصلاح اشتباه های احتمالی در رأی دادگاه است. اما این حق برای همه افراد درگیر پرونده نمی باشد. قانونگذار در ماده 433 قانون آیین دادرسی کیفری دقیقاً مشخص کرده است که چه کسانی می توانند نسبت به رأی صادرشده اعتراض کنند. در ادامه بیان می کنیم چه اشخاصی و در چه موقعیتی حق دارند درخواست تجدیدنظر کیفری بدهند:

متهم (و وکیل او)

بدیهی ترین شخصی که می تواند تقاضای تجدیدنظر کند، متهمی است که رأی علیه او صادر شده است. اگر رأی صادره ناقص، اشتباه، یا غیرمنصفانه باشد، متهم حق دارد ظرف مهلت قانونی درخواست تجدیدنظر بدهد. همچنین وکیل متهم هم می تواند به نمایندگی از موکلش، درخواست را ثبت کند.

اولیای دم یا شاکی خصوصی( و وکیل او)

اگر پرونده جنبه خصوصی داشته باشد(مثلاً در جرایم قابل گذشت یا دیه) شاکی خصوصی یا اولیای دم نیز حق تجدیدنظر دارند. این افراد می توانند نسبت به رأی صادره که به ضرر یا برخلاف خواسته شان است، اعتراض کنند.

دادستان

دادستان (نماینده جامعه) حتی اگر خودش مستقیماً در روند رسیدگی حضور نداشته باشد، در مواردی می تواند نسبت به رأی صادرشده اعتراض کند، به ویژه اگر رأی را بر خلاف مصلحت عمومی یا مصالح دادرسی کیفری بداند.

نکته مهم: اگر رأی به نفع متهم باشد، فقط دادستان حق اعتراض دارد. مثلاً اگر متهم تبرئه شود، شاکی خصوصی نمی تواند به تنهایی تقاضای تجدیدنظر کند، مگر اینکه در دعوا ذی نفع باشد؛ در غیر این صورت، فقط دادستان می تواند اعتراض کند.

نمایندگان قانونی

در صورتی که متهم یا شاکی صغیر یا محجور باشد، ولی، قیم، یا سرپرست قانونی آن ها می توانند از طرفشان درخواست تجدیدنظر بدهند.

مهلت تجدیدنظرخواهی کیفری

مهلت تجدیدنظرخواهی، فرصتی محدود و معین است که قانون گذار برای اعتراض به آرای غیرقطعی کیفری در نظر گرفته است. اگر فردی که حق تجدیدنظر دارد در این بازه زمانی اقدام نکند، حتی در صورت وجود ایراد در رأی صادره، امکان رسیدگی مجدد از طریق تجدیدنظر برای او وجود نخواهد داشت. ازاین رو، آگاهی از زمان دقیق این مهلت و نحوه آغاز آن اهمیت بسزایی دارد. به موجب ماده ۴۳1 قانون آیین دادرسی کیفری، مهلت تجدیدنظر کیفری به شرح زیر است:

برای اشخاص مقیم ایران: مهلت بیست روز از تاریخ ابلاغ رأی می باشد.

برای اشخاص مقیم خارج از کشور: مهلت دو ماه (شصت روز) از تاریخ ابلاغ رأی خواهد بود.

این مهلت برای تمامی اشخاصی که حق تجدیدنظر دارند، از جمله متهم، شاکی خصوصی، اولیای دم و دادستان، یکسان است.

آغاز مهلت: از زمان ابلاغ رأی

شروع مهلت تجدیدنظرخواهی، منوط به ابلاغ رأی صادره به شخص ذی نفع است. این ابلاغ ممکن است به یکی از دو روش زیر صورت گیرد:

ابلاغ واقعی: زمانی است که رأی مستقیماً به شخص یا وکیل او ابلاغ شده باشد؛ در این حالت، مهلت از همان تاریخ آغاز می شود.

ابلاغ قانونی: در صورتی که ابلاغ واقعی ممکن نباشد، رأی از طریق سامانه ثنا یا سایر روش های قانونی به اطلاع شخص می رسد؛ در این حالت نیز مهلت از تاریخ ابلاغ قانونی آغاز می شود.

توجه: در مواردی که ابلاغ به صورت قانونی انجام شده و شخص مدعی است از آن آگاه نبوده، امکان اعتراض خارج از مهلت یا تقاضای اعاده دادرسی وجود دارد که مشروط به شرایط خاصی است و در این نوشتار مورد بحث قرار نمی گیرد.

جهات تجدیدنظرخواهی کیفری

تجدیدنظرخواهی در حقوق کیفری، فرصتی است که قانون گذار برای بازبینی آرای صادره از دادگاه بدوی در اختیار طرفین قرار داده است تا از صحت و عدالت حکم اطمینان حاصل شود. این بازبینی صرفاً به جهت های مشخص و محدود صورت می گیرد که در قانون آیین دادرسی کیفری به صراحت بیان شده است. مطابق ماده ۴۳4 قانون آیین دادرسی کیفری، جهات تجدیدنظرخواهی عبارت اند از:

اشتباه در تطبیق حکم با قانون

یعنی زمانی که دادگاه بدوی در تفسیر یا اجرای قانون دچار خطا شده باشد و حکم صادره با قوانین موضوعه منطبق نباشد؛ مثلا اگر در پرونده ای، دادگاه بدوی به اشتباه یکی از مواد قانونی را به کار برده یا ماده ای که اصلاً مرتبط نیست را مبنای حکم قرار داده باشد.

نقص در تحقیقات دادگاه بدوی

اگر تحقیقات لازم انجام نشده باشد یا دادگاه به دلایل و مدارک مهم توجه نکرده باشد، این موضوع می تواند جهت موجه برای تجدیدنظرخواهی باشد؛ مثلا در جایی که یکی از شهود کلیدی در دادگاه بدوی احضار نشده یا ادله مهم نادیده گرفته شده باشد.

بی اعتباری یا عدم کفایت دلایل ارائه شده

هنگامی که دلایل ارائه شده برای صدور حکم کافی، مستند و معتبر نباشد یا مورد شک و تردید قرار گیرد؛ مثلا اگر مدارک ارائه شده جعلی، غیرقابل استناد یا ناقص باشند و این موضوع بر صدور حکم تأثیر گذاشته باشد.

اشتباه در تشخیص واقعیت های پرونده

اگر دادگاه بدوی واقعیت های مهم پرونده را به درستی تشخیص نداده یا اشتباه کرده باشد؛ مثلا در مواردی که رأی دادگاه بر اساس تصور نادرست از واقعیت های پرونده صادر شده باشد، مثلاً خطا در تشخیص مقصر حادثه یا جرم.

عدم صلاحیت دادگاه

اگر دادگاهی که حکم داده است صلاحیت رسیدگی به آن پرونده را نداشته باشد یا دادرس (قاضی) شرایط قانونی لازم را نداشته باشد که از آن با عنوان «موارد رد دادرس» یاد می شود.

موارد رد دادرس عبارتند از:

• قرابت نسبی یا سببی تا درجه سوم از هر طبقه که بین دادرس و یکی از طرفین دعوی یا شریک یا معاون جرم وجود داشته باشد موجب رد دادرس می شود .
• دادرس، قیم یا مخدوم یکی از طرفین دعوا باشد یا یکی از طرفین، مباشر امور دادرس یا امور همسر وی باشد .
• دادرس، همسر و یا فرزند او، وراث یکی از طرفین دعوی یا شریک یا معاون جرم باشند .
• دادرس در همان امر کیفری قبلا تحت هر عنوان یا سمتی اظهارنظر ماهوی کرده یا شاهد یکی از طرفین دعوی یا شریک یا معاون جرم باشد .
• بین دادرس پدر و مادر، همسر و یا فرزند او و یکی از طرفین دعوی یا پدر و مادر، همسر و یا فرزند او دعوای حقوقی یا کیفری مطرح باشد و یا در سابق مطرح بوده و از تاریخ صدور رای قطعی بیش از دو سال نگذشته باشد .
• دادرس همسر یا فرزند او نفع شخصی در موضوع مطروحه داشته باشند .

نکته مهم: مطابق ماده ۴۳۵ قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه تجدیدنظر استان (و همچنین دیوان عالی کشور در مورد فرجام) فقط نسبت به موضوعاتی که مورد درخواست تجدیدنظر قرار گرفته و در دادخواست ذکر شده است، رسیدگی خواهد کرد و رأی صادر می کند؛ یعنی رسیدگی فراتر از موارد خواسته شده انجام نمی شود.

مراحل تجدیدنظرخواهی کیفری

گاهی صدور یک رأی ناعادلانه می تواند آینده فردی را برای همیشه تحت تأثیر قرار دهد. اما قانون برای جبران چنین بی عدالتی هایی راه کار مشخصی در نظر گرفته است: تجدیدنظرخواهی. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان از حکمی ناراضی هستید، دانستن مراحل صحیح اعتراض می تواند اولین قدم برای احقاق حق باشد.

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

نخستین گام برای ثبت اعتراض، مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. در این مرحله، باید مدارک هویتی، کپی رأی صادرشده، و در صورت داشتن، لایحه تجدیدنظرخواهی خود را به همراه داشته باشید.

ثبت لایحه تجدیدنظر در سامانه ثنا

لایحه تجدیدنظرخواهی، مهم ترین بخش از این روند است؛ چرا که در آن دلایل شما برای اعتراض ذکر می شود. بعد از ثبت لایحه در دفاتر خدمات، محتوا از طریق سامانه ثنا به مرجع تجدیدنظر ارسال می گردد.

یادآوری: مهلت ثبت لایحه برای محکوم علیه و شاکی خصوصی، مطابق ماده ۴۳1 قانون آیین دادرسی کیفری، ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رأی است (و برای افراد مقیم خارج از کشور، ۲ ماه).

ارسال پرونده به دادگاه تجدیدنظر

پس از ثبت تجدیدنظرخواهی، پرونده توسط شعبه بدوی به دادگاه تجدیدنظر استان فرستاده می شود.

رسیدگی در دادگاه تجدیدنظر

برخلاف مرحله بدوی که جلسه رسیدگی حضوری الزامی است، در دادگاه تجدیدنظر همه چیز به نظر قاضی بستگی دارد. طبق ماده ۴۵۰ قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه می تواند بدون تشکیل جلسه حضوری، صرفاً بر اساس محتویات پرونده و لایحه تجدیدنظر تصمیم بگیرد. اما اگر قاضی لازم بداند یا شما تقاضای جلسه حضوری کنید (و دلیل موجهی ارائه دهید)، امکان حضور در جلسه و دفاع از خود فراهم می شود.

برای مثال، اگر ادعای شما این باشد که دادگاه بدوی دلایل شما را اصلاً بررسی نکرده یا شاهدان را نشنیده، می توانید درخواست جلسه حضوری بدهید تا در حضور قاضی تجدیدنظر، مجدداً مدارک و دفاعیات خود را مطرح کنید.

چگونه یک لایحه تجدیدنظر قوی بنویسیم؟

نوشتن لایحه تجدیدنظر، فقط یک کار اداری ساده نیست؛ این لایحه می تواند سرنوشت پرونده کیفری شما را تغییر دهد. در واقع، قاضی تجدیدنظر در بسیاری از موارد تنها بر اساس همین لایحه تصمیم می گیرد. پس اگر این متن، ضعیف، کلی یا بدون استدلال های قانونی باشد، احتمال رد درخواست بسیار بالاست. در ادامه، گام به گام بررسی می کنیم که یک لایحه مؤثر چه ساختاری دارد، چه نکاتی در آن باید رعایت شود و در نهایت، یک نمونه قابل ویرایش از آن ارائه می دهیم.

ساختار لایحه دفاعی مؤثر

یک لایحه تجدیدنظرخواهی خوب، باید چند بخش مشخص داشته باشد:

۱. مشخصات طرفین و معرفی پرونده: شماره پرونده، نام دادگاه صادرکننده رأی، مشخصات کامل تجدیدنظرخواه و طرف مقابل.

۲. خلاصه ای از رأی صادرشده: ذکر دقیق آنچه دادگاه بدوی حکم داده، بدون تفسیر شخصی.

۳. بیان جهات تجدیدنظرخواهی: مطابق ماده ۴۳۴ قانون آیین دادرسی کیفری، این جهات شامل مواردی مثل بی اعتباری دلایل، مخالف بودن رأی با قانون، عدم توجه دادگاه به دفاعیات، عدم صلاحیت دادگاه یا وجود جهات رد دادرس هستند. باید دقیقاً مشخص کنید اعتراض شما بر کدام یک از این جهات مبتنی است.

۴. توضیح دلایل و مستندات: در این بخش، استدلال های خود را به صورت منظم و مستند به مواد قانونی و دلایل پرونده مطرح کنید. اگر شاهدی نادیده گرفته شده یا کارشناسی به درستی انجام نشده، در اینجا ذکر کنید.

۵. درخواست نهایی: در پایان، به صراحت بنویسید که تقاضای نقض رأی صادره و صدور حکم شایسته را دارید.

نکات شکلی و ماهوی مهم در نوشتن

• از جملات رسمی، اما شفاف و دقیق استفاده کنید. زیاده گویی و لحن مبهم، باعث بی اثر شدن لایحه می شود.
• لایحه را تا حد ممکن به مستندات قانونی استناد دهید. برای مثال اگر ادعا دارید رأی با قانون مغایر است، ماده مربوطه را عیناً بیاورید.
• اگر وکیل ندارید، حتماً لایحه تان را پیش از ثبت با یک مشاور حقوقی مرور کنید. این کار می تواند از ایرادات شکلی و محتوایی که ممکن است کل درخواست را از اعتبار بیندازد جلوگیری کند.

---

نمونه لایحه تجدیدنظرخواهی کیفری

تجدیدنظرخواه: آقای / خانم … (محکوم علیه رأی دادگاه کیفری2)

تجدیدنظرخوانده: آقای / خانم … (شاکی / محکوم له رأی دادگاه2)

تعیین خواسته: تجدیدنظرخواهی از دادنامه شماره … مورخ … صادره از شعبه اول دادگاه کیفری2 شهرستان … در خصوص اتهام کلاهبرداری

دلایل و منضمات:

۱. تصویر دادنامه صادره از شعبه اول دادگاه صلح … به شماره … ۲. استشهادیه شهود مبنی بر عدم وجود عنصر حیله و فریب ۳. توافق نامه عادی شماره … مورخ … که بیانگر توافق دو طرف بر موضوع مورد اختلاف است ۴. گواهی پرداخت وجه موضوع دعوا به حساب تجدیدنظرخوانده

شرح ما وقع:

ریاست محترم دادگاه های تجدیدنظر استان …

با سلام و احترام

به استحضار می رساند اینجانب، تجدیدنظرخواه پرونده حاضر، برابر دادنامه شماره … مورخ … صادره از شعبه اول دادگاه صلح …، به اتهام کلاهبرداری به تحمل … (مثلاً: یک سال حبس تعزیری) محکوم شده ام. با توجه به اینکه رأی صادره از جهات متعدد قانونی قابل تجدیدنظرخواهی است و دادگاه محترم بدوی در صدور رأی، دچار اشتباه در تطبیق موضوع با قانون و بی توجهی به دلایل دفاعی اینجانب شده، بدین وسیله، مراتب اعتراض خود را با استناد به ماده ۴۳۴ قانون آیین دادرسی کیفری اعلام و درخواست رسیدگی مجدد در مرجع تجدیدنظر را دارم.

۱. فقدان عنصر حیله و فریب:

در پرونده حاضر، مهم ترین رکن بزه کلاهبرداری که همان عنصر حیله و فریب است، اثبات نشده است. صرف وجود یک اختلاف مالی یا ادعای ضرر از سوی تجدیدنظرخوانده، نمی تواند دال بر وقوع کلاهبرداری تلقی گردد. شهادت شهود اینجانب و توافق نامه ای که از قبل میان طرفین به امضا رسیده، نشان دهنده وجود یک رابطه معاملاتی مشروع است که سوءتفاهمات ناشی از آن نباید در قالب جرم کیفری تفسیر شود.

۲. توجه نکردن دادگاه بدوی به مستندات ابرازی:

با وجود ارائه توافق نامه و شهادت شهود در جلسه رسیدگی، دادگاه بدوی هیچ اشاره ای به این مستندات نکرده و رأی خود را صرفاً بر اساس ادعای شاکی صادر نموده است. این امر بر خلاف ماده ۴۳۴ بند “ت” قانون آیین دادرسی کیفری بوده و دلیل مستقلی برای تجدیدنظرخواهی محسوب می شود.

۳. اشتباه در تطبیق موضوع با قانون:

رفتار مورد ادعای شاکی، نهایتاً ممکن است در قالب اختلاف مدنی یا مطالبه وجه تحلیل شود، نه یک جرم کلاهبرداری. دادگاه محترم کیفری در تحلیل ماهیت قضیه و انتساب عنوان مجرمانه به رفتار اینجانب، دچار اشتباه گردیده است.

۴. فقدان سوءنیت خاص:

از منظر حقوق کیفری، صرف ناتوانی در اجرای تعهد مالی یا اختلاف در نحوه پرداخت، نمی تواند دلیل بر قصد فریب و تحصیل مال غیر باشد. هیچ دلیلی مبنی بر قصد قبلی اینجانب برای بردن مال دیگری از طریق توسل به وسایل متقلبانه در پرونده وجود ندارد.

بنابراین با استناد به جهات مذکور و در چارچوب مقررات مندرج در مواد ۴۳۳ و ۴۳۴ قانون آیین دادرسی کیفری، صدور رأی بر نقض دادنامه صادره و برائت اینجانب از اتهام منتسب، مورد استدعاست.

با احترام

تجدیدنظرخواه: …

امضا

تاریخ: ..

---

آیا پس از تجدیدنظر، باز هم راهی برای اعتراض هست؟

شاید این سؤال برای خیلی ها پیش بیاید که «اگر رأی دادگاه تجدیدنظر هم به ضررمان باشد، دیگر راهی برای اعتراض وجود ندارد؟» پاسخ این است: در بعضی موارد، هنوز هم راه وجود دارد. قانون آیین دادرسی کیفری یک ابزار ویژه را برای اعتراض به رأی تجدیدنظر در نظر گرفته است: اعاده دادرسی کیفری. اما باید دقت کرد که این راهکار، استثنائی است و فقط در شرایط خاصی امکان پذیر می باشد.

اعاده دادرسی، یک سازوکار استثنایی و محدود است که در مواد ۴۷۴ تا ۴83 قانون آیین دادرسی کیفری آمده و برای مواردی در نظر گرفته شده که رأی قطعی قبلاً صادر شده، اما بعداً دلایلی کشف می شود که می تواند بی گناهی متهم را اثبات یا اساس حکم را متزلزل کند. مثلاً مدرکی جعلی بوده و این موضوع بعداً کشف شود یا شاهدی دروغ گفته باشد و بعدها به این دروغ اعتراف کند و یا شخصی دیگر صراحتاً به ارتکاب جرم اعتراف کند و…

در چنین شرایطی، می توان از طریق دیوان عالی کشور یا دادستان کل کشور، درخواست اعاده دادرسی کرد.

نکته مهم: اعاده دادرسی را نباید با تجدیدنظر اشتباه گرفت. در تجدیدنظر، هنوز رأی قطعی نشده؛ اما اعاده دادرسی مربوط به بازنگری در آرای قطعی است و صرفاً در موارد استثنایی پذیرفته می شود. این موضوع بیشتر شبیه «آخرین تیر ترکش» برای احقاق عدالت است.

نقش وکیل کیفری در موفقیت تجدیدنظرخواهی

در مسیر پیچیده و فنی تجدیدنظرخواهی کیفری، داشتن یک وکیل متخصص، نه فقط یک امتیاز، بلکه اغلب یک ضرورت واقعی است. بسیاری از افرادی که بدون کمک وکیل اقدام به اعتراض می کنند، یا در طرح ایرادهای قانونی دچار خطا می شوند یا اساساً نمی دانند باید به کدام بخش از رأی اعتراض کنند و چرا. نتیجه این امر، وقت و هزینه از دست رفته و گاه تثبیت حکمی است که شاید اگر درست اعتراض می شد، قابل تغییر بود.

چرا تجدیدنظر بدون وکیل ممکن است به شکست منتهی شود؟

برخلاف تصور رایج، دادگاه تجدیدنظر یک مرحله صرفاً شکلی یا تشریفاتی نیست. این دادگاه اختیار دارد رأی قبلی را تأیید، نقض یا حتی تبدیل به رأی شدیدتری کند (در مواردی که تجدیدنظرخواهی از سوی دادستان باشد). حال تصور کنید فردی بدون دانش حقوقی کافی، بخواهد دلایل تجدیدنظرخواهی را مطرح کند. حتی اگر حق با او باشد، اگر نتواند این حق را به زبان قانون بیان کند، نتیجه ای نخواهد گرفت.

ماده ۴۳۴ قانون آیین دادرسی کیفری جهات مشخصی برای تجدیدنظر تعیین کرده است، مثل ادعای بی اعتباری دلایل دادگاه، مخالف بودن رأی با قانون، عدم توجه دادگاه به دلایل دفاعی و…

شخص عادی چگونه می تواند تشخیص دهد رأی صادره در کدام یک از این جهات قابل اعتراض است؟ اینجاست که نقش وکیل پررنگ می شود.

نقش تخصص، تجربه، و نگارش لایحه

تجدیدنظر خواهی، بیش از هر چیز، به یک لایحه ی مستند، دقیق و متقاعدکننده نیاز دارد؛ چیزی فراتر از نوشتن یک متن ساده! وکیلی که تجربه پرونده های کیفری دارد، می داند چگونه اشتباهات دادگاه بدوی را شناسایی کند، آن ها را با ادبیات حقوقی به دادگاه تجدیدنظر منتقل کند، از ظرفیت مواد قانونی و نظریات مشورتی استفاده کند و مهم تر از همه، با نگاهی راهبردی، احتمال تغییر رأی را افزایش دهد. در بسیاری از پرونده ها، آنچه سرنوشت دعوا را تغییر داده، نه صرفاً محتوا، بلکه نحوه تنظیم و ارائه دفاعیات بوده است؛ چیزی که هنر یک وکیل مجرب است.

بنابراین: اگر شما با رأیی مواجه اید که احساس می کنید ناعادلانه است، اولین گام شما مشورت با یک وکیل کیفری متخصص باشد. حتی اگر نهایتاً نخواهید وکالت بدهید، تنظیم لایحه توسط فرد آگاه می تواند تفاوتی حیاتی رقم بزند.

کلام آخر

«هر رأی پایان ماجرا نیست، آغاز یک فرصت تازه است»

در عالم حقوق، هیچ حکمی نباید بدون بررسی دوباره پذیرفته شود، مگر آنکه از فیلتر دقت، قانون مداری و عدالت گذشته باشد. قانون گذار با پیش بینی امکان تجدیدنظر در آرای کیفری، این فرصت را در اختیار شهروندان قرار داده تا اگر در روند دادرسی نخستین، خطایی رخ داده یا حقی نادیده گرفته شده، راهی برای اصلاح آن وجود داشته باشد. اما همین فرصت اگر به موقع و به درستی استفاده نشود، ممکن است از بین برود. مهلت اعتراض محدود است، دلایل باید دقیق و مستند باشد، و دفاع باید در چهارچوب قانون و با زبان حقوقی صورت گیرد.

در این مسیر، مشورت با وکیل متخصص کیفری و استفاده از تجربه و دانش او، می تواند مسیر تجدیدنظر را هموارتر، مطمئن تر و البته پربازده تر کند. اگر شما یا نزدیکانتان با رأی کیفری روبه رو هستید و احساس می کنید باید در برابر آن بایستید، فرصت را از دست ندهید. هر روز تأخیر ممکن است یک فرصت مهم را بسوزاند.

---

وکیل سوال – مرجع تخصصی مشاوره و خدمات حقوقی

وکیل سوال یک پلتفرم تخصصی در حوزه مشاوره و خدمات حقوقی است که تحت مدیریت خانم ام البنین تنکابنی رضایی فعالیت می کند. هدف ما ارائه اطلاعات حقوقی دقیق و ارائه خدمات تخصصی وکالت در زمینه های مختلف، از جمله دعاوی کیفری و حقوقی، امور قراردادی، جرایم سایبری، دعاوی ارزی و مالی، وکالت در امور ثبتی و ملکی است.

اگر به دنبال تنظیم وکالت نامه ای جامع و بی نقص هستید، وکیل سوال با دانش تخصصی و تجربه حقوقی گسترده، همراه شما خواهد بود.

همین حالا مشاوره بگیرید و وکالت نامه ای مطمئن تنظیم کنید!