اعتراض ثالث اجرایی: آشنایی با شرایط، مراحل و نحوه طرح آن

آیا تاکنون برای شما پیش آمده است که یکی از اموالتان یا مالی که نسبت به آن حقی دارید بدون اطلاع شما و در مقام اجرای حکم دادگاه توسط ضابطین قضایی توقیف شود؟ فرض کنید که شخص الف و ب نسبت به یکی از املاک شما بر علیه یکدیگر طرح دعوا نموده اند و دادگاه پس از رسیدگی به دعوای آن ها حکم به توقیف ملک به نفع یکی از آن ها نموده است. در حالی که ملک مورد نظر در حقیقت در مالکیت شما قرار دارد.

ممکن است با وقوع چنین اتفاقی در ابتدا تصور کنید که حقوق شما از دست رفته و امکان احقاق حق خود را ندارید. در حالی که، قوانین مربوط به آیین دادرسی مدنی با پیش بینی ابزاری تحت عنوان اعتراض ثالث اجرایی این امکان را برای اشخاص فراهم نموده است تا بتوانند نسبت به اجرای احکام صادره از دادگاه ها که مستقیم یا غیرمستقیم موجب تضییع حقوق آن ها می شوند اعتراض نمایند. طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی نیازمند آشنایی با شرایط و مراحل طرح این دعواست که در ادامه به بررسی آن ها خواهیم پرداخت.

آیا اشخاص ثالث حق اعتراض به احکام دادگاه ها را دارند؟

برای بررسی این موضوع ضروری است که نخست با مفهوم شخص ثالث و تفاوت آن با طرفین دعوا آشنا شویم. این مفاهیم به ترتیب زیر قابل تعریف هستند:

• طرفین دعوا: هر شخصی که در مقام خواهان یا خوانده در فرایند رسیدگی به یک دعوا حضور داشته باشد جزو طرفین دعوا به شمار می آید و حکم صادره در دادگاه نسبت به وی قابلیت اجرا می یابد.
• اشخاص ثالث: هر شخصی جز طرفین دعوا در فرایند دادرسی شخص ثالث به شمار رفته و اصولاً احکام دادگاه ها نسبت به اشخاص ثالث قابل استناد نیستند.

با توجه به تفاوت مفهوم شخص ثالث و طرفین دعوا بایستی توجه داشت که احکام دادگاه ها تنها نسبت به طرفین دعوا قابل استناد است و اصولاً تنها طرفین دعوا می توانند نسبت به احکام دادگاه ها اعتراض نمایند. با این حال، چنانچه حکم دادگاه به صورت مستقیم یا غیرمستقیم موجب تضییع حقی از اشخاص ثالث شود، این اشخاص می توانند با تقدیم دادخواست اعتراض ثالث نسبت به حکم دادگاه اعتراض نماید. دعوای اعتراض ثالث به انواع مختلفی از جمله اعتراض ثالث اصلی، اعتراض ثالث طاری و اعتراض ثالث اجرایی تقسیم می شود.

منظور از اعتراض ثالث اجرایی چیست؟

مطابق اصل نسبی بودن احکام دادگاه ها، اصولاً احکام صادره در یک دعوا تنها نسبت به طرفین همان دعوا مؤثر بوده و قابل اجرا می باشد. با این حال، اجرای احکام دادگاه ها نباید به نحوی باشد که تأمین منافع طرفین دعوا موجب ورود ضرر به اشخاص دیگری شود. چنانچه اجرای حکم دادگاه موجب ورود ضرر به حقوق اشخاص ثالث شود، آن ها می توانند با طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی مانع اجرای حکم مورد نظر شوند.

ماده 146 قانون اجرای احکام مدنی امکان طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی را برای اشخاص ثالث پیش بینی نموده است. مطابق این ماده، چنانچه در جریان اجرای حکم دادگاه، مال منقول، غیرمنقول یا وجه نقدی توقیف شود که شخص ثالث مدعی حقی نسبت به مال توقیف شده باشد می تواند با طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی نسبت به آن اعتراض نماید. البته شخص ثالث موظف است که با طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی مستندات کافی برای اثبات حق خویش نیز ارائه نماید.

چرا اعتراض ثالث اجرایی اهمیت دارد؟

رعایت عدالت و انصاف در دادرسی به قدری اهمیت دارد که نه تنها طرفین دعوای اصلی حق اعتراض به آرای صادره در فرایند دادرسی را دارند؛ بلکه قانونگذار با پیش بینی اعتراض ثالث و به ویژه اعتراض ثالث اجرایی حق اعتراض نسبت به آرای دادگاه ها را برای اشخاص ثالث نیز تحت شرایط خاصی به رسمیت شناخته است.

اعتراض ثالث اجرایی علاوه بر حفاظت از حقوق اشخاص ثالث، از اجرای احکام نادرست و توقیف اموالی که متعلق به دیگران است نیز جلوگیری می نماید. به دنبال آن، از ورود خسارت به اشخاص پیشگیری شده و حتی اگر در نتیجه اجرای یک رأی نادرست به شخص دیگری ضرری وارد شده باشد، شخص متضرر می تواند مطالبه جبران خسارت نماید.

طرفین دعوای اعتراض ثالث اجرایی

اعتراض ثالث اجرایی در اصطلاح حقوقی از جمله دعاوی محسوب شده و مانند هر دعوای دیگری دارای طرفین می باشد. طرفین این دعوا عبارتند از:

• خواهان (معترض ثالث اجرایی): هر شخص ثالثی که اجرای حکم دادگاه منجر به تضییع حقوق وی شود، خواهان یا معترض ثالث اجرایی محسوب شده و در تنظیم دادخواست اعتراض ثالث اجرایی نام او در ردیف خواهان قرار خواهد گرفت.
• خوانده (محکوم له و محکوم علیه دعوای اصلی): در طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی، طرفین دعوای اصلی، اعم از محکوم له و محکوم علیه به عنوان خوانده محسوب شده و اسامی آن ها در ردیف خواندگان دعوا قرار می گیرد.

شرایط طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی

طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی نیازمند وجود شرایط خاصی است. بدون وجود این شرایط، امکان اعتراض از سوی شخص ثالث وجود نخواهد داشت. این شرایط عبارتند از:

1 . عدم حضور در دعوا

یکی از اصلی ترین شروط طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی، صدق عنوان شخص ثالث بر معترض (خواهان) است. همانطور که پیش تر بیان شد، شخص ثالث شخصی است جز طرفین دعوای اصلی که در هیچ یک از مراحل رسیدگی حضور نداشته و از صدور حکم توقیف مال مورد نظر اطلاعی نداشته است. در غیر این صورت، شخص جزو طرفین دعوا محسوب شده و برای اعتراض به حکم مورد نظر بایستی از طریق دیگری اقدام نماید.

2 . وجود حق یا منفعت برای شخص معترض

بایستی توجه داشت که هر شخص ثالثی بدون علت نمی تواند نسبت به اجرای یک حکم معترض شده و اقدام به طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی نماید. طرح این دعوا زمانی امکانپذیر است که معترض ثالث در مال توقیف شده حق یا منفعتی داشته باشد که با توقیف آن مال در معرض تضییع قرار گرفته باشد. طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی بدون آن که حق یا منفعتی برای شخص معترض در مال توقیف شده وجود داشته باشد امکانپذیر نیست.

3 . ارائه دلایل و مدارک کافی از سوی شخص معترض

شخص معترض در مقام خواهان دعوای اعتراض ثالث اجرایی بایستی بتواند وجود حق برای خود در مال توقیف شده و همچنین تضییع حق مورد نظر در صورت اجرای حکم را ثابت نماید. خواهان می تواند برای اثبات ادعای خود هر دلیل یا مدرکی از جمله سند مالکیت رسمی، شهادت شهود و غیره را به دادگاه ارائه دهد.

دعوای اعتراض ثالث اجرایی در چه مواردی قابل طرح است؟

با توجه به شرایط لازم برای طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی، این دعوا در موارد مختلفی قابل طرح می باشد. از جمله شرایطی که دعوای اعتراض ثالث اجرایی قابل طرح می باشد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اعتراض به نحوه اجرای حکم
• تعلق مال توقیف شده به شخص ثالث
• وجود حق بر مال توقیف شده
• توقیف اشتباه مال
• توقیف مال در حال معامله یا انتقال
• توقیف مال به علت بدهی غیرقانونی یا جعلی

مهلت طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی

به منظور حفظ نظم دادرسی، قانونگذار برای هر یک از روش های اعتراض به آرای دادگاه ها از جمله واخواهی، تجدیدنظرخواهی، فرجام خواهی و غیره مهلت زمانی مشخصی تعریف نموده است. با این حال، اعتراض ثالث نسبت به احکام دادگاه ها محدود به مهلت زمانی مشخصی نشده است. چرا که ابلاغ احکام دادگاه ها به اشخاص ثالث انجام نمی شود و طبیعی است که اشخاص ثالث نمی توانند در مدت زمان کوتاهی از مفاد احکام دادگاه ها اطلاع حاصل کنند.

با توجه به اینکه دعوای اعتراض ثالث اجرایی نیز از جمله اقسام دعوای اعتراض ثالث است، طرح آن محدود به مهلت زمانی مشخصی نشده است و معترض ثالث می تواند در هر زمان پس از صدور رأی اقدام به طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی نماید. با این حال، به منظور تسهیل در رسیدگی به دادخواست اعتراض ثالث اجرایی ضروری است که شخص ثالث (خواهان) در اولین فرصتی که از مفاد حکم مورد نظر اطلاع می یابد اقدام به تهیه و ثبت دادخواست اعتراض ثالث اجرایی نماید.

مراحل طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی

چنانچه اجرای رأی صادره در یک دادگاه موجب ورود ضرر به شخص ثالثی شود، خواهان می تواند به ترتیب زیر اقدام به طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی بنماید:

1 . ثبت نام در سامانه ثنا

هر دادخواستی، از جمله دادخواست اعتراض ثالث اجرایی بایستی از طریق سامانه ثنا به ثبت برسد. بنابراین، خواهان موظف است تا در نخستین مرحله اقدام به ثبت نام در سامانه ثنا و تشکیل صفحه کاربری شخصی در این سامانه نماید تا بتواند دادخواست خود را به ثبت برساند.

2 . جمع آوری اسناد و مدارک مربوطه

خواهان به منظور طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی موظف است تا وجود حقی برای خود در مال توقیف شده و همچنین تضییع آن حق را به اثبات برساند. به همین منظور، ضروری است که خواهان هر سند یا مدرک مربوط را به منظور ارائه به دادگاه جمع آوری نماید.

3 . تهیه و تنظیم دادخواست

طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی مانند دیگر دعاوی حقوقی نیازمند تقدیم دادخواست از سوی خواهان است. بنابراین، خواهان موظف است که خواسته خود را در قالب یک دادخواست تنظیم و تقدیم دادگاه نماید.

برای تنظیم دادخواست اعتراض ثالث اجرایی بهتر است که از کمک و راهنمایی یک وکیل متخصص استفاده شده یا اینکه تنظیم دادخواست بر عهده یک وکیل متخصص واگذار شود.

4 . ثبت دادخواست در سامانه ثنا

فرایند رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث اجرایی با ثبت دادخواست مربوطه در سامانه ثنا آغاز و انجام می گردد. به این منظور، شخص خواهان می تواند با در دست داشتن دادخواست تنظیمی به همراه اسناد و مدارک جمع آوری شده به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و از این طریق دادخواست خود را در سامانه ثنا به ثبت برساند.

برای طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی چه مدارکی مورد نیاز است؟

معترض ثالث با توجه به موضوع دعوای خود موظف است اسناد و مدارکی را جمع آوری کرده و برای اثبات ادعای خود به دادگاه ارائه دهد. از جمله این مدارک می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مدارک هویتی، اعم از شناسنامه و کارت ملی
• هرگونه سند رسمی یا حکم قطعی مربوطه
• اخذ استعلام از ادارات مربوطه
• ارجاع امر به کارشناسی
• انجام تحقیقات و معاینه محلی

نحوه رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث اجرایی

فرایند رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث اجرایی در وضعیتی که معترض ثالث دارای سند رسمی یا حکم قطعی دادگاه است و وضعیتی که معترض ثالث فاقد هر یک از این موارد است، متفاوت از یکدیگر می باشد. در نتیجه نحوه رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث اجرایی در دو فرض متفاوت به ترتیب زیر قابل بررسی است:

1 . زمانی که اعتراض ثالث اجرایی مستند به سند رسمی یا حکم قطعی باشد

مطابق ماده 146 قانون آیین دادرسی مدنی اگر خواهان دعوای اعتراض ثالث اجرایی دعوای خود را مستند به یک سند رسمی یا حکم قطعی طرح نماید که تاریخ سند یا حکم نیز پیش از تاریخ توقیف مال بوده باشد، دادگاه بدون ورود به ماهیت دعوا دستور توقف عملیات اجرایی و رفع توقیف از مال را صادر خواهد کرد.

2 . زمانی که اعتراض ثالث اجرایی مستند به سند رسمی یا حکم قطعی نباشد

چنانچه دعوای اعتراض ثالث اجرایی مستند به سند رسمی یا حکم قطعی نباشد، دادگاه رسیدگی کننده موظف است که با ورود به ماهیت دعوا، ذی حق بودن معترض ثالث و ورود ضرر به او را احراز کرده و سپس با توجه به آن حکم به توقف یا عدم توقف عملیات اجرایی را صادر نماید. در نتیجه، در چنین مواردی دادگاه رسیدگی کننده با تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ آن به طرفین دعوا به صورت ترافعی دلایل و مستندات طرفین را بررسی کرده و سپس با توجه به آن حکم به توقف عملیات اجرایی و رفع توقیف از مال را صادر می نماید.

دعوای اعتراض ثالث اجرایی در کدام دادگاه مورد رسیدگی قرار می گیرد؟

تعیین دادگاه صلاحیتدار به منظور رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث اجرایی از جمله مباحث مهم و اختلافی در بین حقوقدانان به شمار می آید. بر خلاف آن که تعیین دادگاه صالح به رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث اصلی و طاری امر واضح و مشخصی است، اما تعیین دادگاه صالح به رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث اجرایی موضوعی است که با اختلاف نظر حقوقدانان روبه رو شده است.

با توجه به اینکه صدور و اجرای حکم در دو دادگاه مجزا انجام می شود. در خصوص تعیین دادگاه صالح به رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث اجرایی سه نظر به ترتیب زیر مطرح شده است:

1 . دادگاه صادرکننده حکم صلاحیت رسیدگی دارد.

2 . دادگاه مجری حکم صلاحیت رسیدگی دارد.

3 . هردو دادگاه صادرکننده و اجراکننده حکم صلاحیت رسیدگی به اعتراض ثالث اجرایی را دارند.

با وجود این اختلاف نظر، رسیدگی به اعتراض ثالث اجرایی در دادگاه اجراکننده حکم منطقی تر به نظر رسیده و در بین حقوقدانان نیز طرفدار بیشتری دارد. از ماده 26 قانون اجرای احکام مدنی نیز برداشت می شود که دادگاه اجراکننده حکم بایستی به عنوان دادگاه صالح شناخته شود.

اعتراض ثالث اجرایی نسبت به آرای دادگاه های صلح

دادگاه صلح مرجع قضایی جدیدالتأسیسی است که صلاحیت رسیدگی به موارد مشخصی را طبق قانون جدید شوراهای حل اختلاف مصوب سال 1402 داراست. در حال حاضر، دادگاه های صلح با شروع به کار در حوزه های قضایی مختلف به نوعی جایگزین شوراهای حل اختلاف شده و به دعاوی حقوقی و کیفری گوناگونی رسیدگی می نمایند.

آیین دادرسی و ترتیبات رسیدگی در دادگاه صلح مطابق مقررات قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1402 می باشد. با این حال، ماده 17 قانون جدید شوراهای حل اختلاف مقرر نموده است که در موارد سکوت این قانون، آیین دادرسی و ترتیبات رسیدگی در دادگاه صلح بایستی مطابق قوانین و مقررات حاکم بر دادگاه های حقوقی و کیفری انجام شود. با توجه به سکوت این قانون در خصوص امکان یا عدم امکان طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی نسبت به آرای صادره از دادگاه های صلح، به نظر می رسد که این موضوع تابع عمومات قانون آیین دادرسی مدنی است و امکان طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی نسبت به آرای دادگاه های صلح در امور مدنی وجود دارد.

آثار دعوای اعتراض ثالث اجرایی

پذیرش دعوای اعتراض ثالث اجرایی آثار مختلفی به دنبال دارد. از جمله آثار پذیرش این دعوا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1 . توقیف عملیات اجرایی

چنانچه دادگاه رسیدگی کننده دلایل معترض ثالث را قوی تشخیص دهد، اقدام به صدور قرار توقیف عملیات اجرایی می نماید. دادگاه پس از ارسال این قرار، رونوشت آن را برای واحد اجرای احکام ارسال کرده و مطابق آن عملیات اجرای حکم متوقف خواهد شد.

2 . لغو عملیات اجرایی

در برخی از موارد، عملیات اجرای حکم انجام شده و پس از آن معترض ثالث اقدام به طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی می نماید. چنانچه در این شرایط دلایل محکمی از سوی معترض ثالث ارائه شود و دادگاه اعتراض مطروحه را وارد تشخیص دهد، علی رغم اجرای رأی دادگاه دستور لغو عملیات اجرایی را صادر کرده و اقدامات اجرایی به وضعیت سابق اعاده می شوند.

برای مثال، حتی اگر مال توقیف شده از طریق مزایده به فروش رسیده باشد با لغو عملیات اجرایی بایستی مال به معترض ثالث مسترد گردد.

تأثیر اعتراض ثالث اجرایی بر توقف مزایده اموال توقیف شده

همانطور که پیش تر نیز اشاره شد، طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی محدود به مهلت زمانی مشخصی نشده است. در نتیجه، معترض ثالث هر زمانی، هر چند که اموال توقیف شده از طریق مزایده به فروش رسیده باشند، می تواند اقدام به طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی نماید.

به این منظور، خواهان بایستی در بخش خواسته دادخواست خود علاوه بر اعتراض ثالث اجرایی، ابطال مزایده را نیز تقاضا نماید. در این صورت، دادگاه رسیدگی کننده علاوه بر صدور دستور ابطال مزایده، نسبت به اموال توقیف شده نیز دستور رفع توقیف صادر خواهد نمود. چنانچه مزایده برگزار و سند انتقال اجرایی نیز صادر شده باشد، خواهان موظف است تا در ستون خواسته اعتراض ثالث اجرایی، ابطال مزایده و ابطال سند انتقال اجرایی را درخواست نماید. دادگاه رسیدگی کننده نیز همزمان به این موارد ترتیب اثر خواهد داد.

هزینه دادرسی دعوای اعتراض ثالث اجرایی چقدر است؟

مطابق قسمت نخست ماده 147 قانون اجرای احکام مدنی رسیدگی به شکایات اشخاص ثالث بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی و نیاز به پرداخت هزینه دادرسی انجام می شود. با این حال، در رویه قضایی رسیدگی به اعتراض ثالث اجرایی نیز مانند دیگر دعاوی حقوقی با پرداخت هزینه دادرسی انجام می شود.

طبق تعرفه خدمات قضایی در سال 1403 هزینه دادرسی دعوای اعتراض ثالث اجرایی معادل 200/000 ریال تعیین شده است که بایستی توسط خواهان (معترض ثالث) در زمان تقدیم دادخواست پرداخت شود.

امکان تجدیدنظرخواهی از رأی اعتراض ثالث اجرایی

متأسفانه قانون آیین دادرسی مدنی و دیگر قوانین مرتبط فاقد حکم مشخصی در خصوص امکان یا عدم امکان تجدیدنظرخواهی از رأی اعتراض ثالث اجرایی هستند. همین مسئله موجب ایجاد اختلاف نظر در بین قضات و حقوقدانان شده است. گروهی از حقوقدانان رأی اعتراض ثالث اجرایی را قابل تجدیدنظرخواهی و در مقابل آن ها، برخی دیگر آن را غیرقابل تجدیدنظرخواهی می دانند.

با این حال، اکثریت حقوقدانان در خصوص این موضوع قائل به تفکیک شده اند. به اعتقاد این گروه، چنانچه دعوای اعتراض ثالث اجرایی مستند به حکم قطعی یا سند رسمی باشد (موضوع ماده 146 قانون اجرای احکام مدنی)، رأی صادره در این خصوص قطعی و غیرقابل تجدیدنظر خواهد بود. در غیر این صورت، در خصوص دیگر اقسام دعوای اعتراض ثالث اجرایی رأی دادگاه قابل تجدیدنظرخواهی می باشد.

در دعاوی کیفری چگونه به اعتراض ثالث اجرایی رسیدگی می شود؟

در برخی موارد اجرای احکام کیفری نیز ممکن است با توقیف اموالی همراه باشد که اشخاص ثالث نسبت به این اموال ذی حق بوده و به همین علت نسبت به اجرای حکم معترض شوند. برای مثال، ممکن است در یک دعوای کیفری دادگاه به منظور وصول دیه اقدام به توقیف اموالی نماید که در حقیقت متعلق به شخص ثالث هستند یا اینکه در جهت اجرای حکم دادگاه اموالی ضبط شوند که شخص ثالث نسبت به آن ها مدعی حقی می باشد.

در چنین شرایطی، عدم امکان طرح دعوای اعتراض ثالث منجر به تضییع حقوق اشخاص ثالث خواهد شد. به همین خاطر، در قانون آیین دادرسی کیفری امکان طرح دعوای اعتراض ثالث در دعاوی کیفری نیز به رسمیت شناخته شده است. به تصریح ماده 111 قانون آیین دادرسی کیفری رسیدگی به اعتراضات اشخاص ثالث در دعاوی کیفری نیز با رعایت مقررات قانون اجرای احکام مدنی انجام می شود. در نتیجه، فرایند طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی و رسیدگی به آن در دعاوی حقوقی و کیفری تفاوتی با یکدیگر ندارد.

اعتراض ثالث اجرایی با اعتراض ثالث اصلی چه تفاوتی دارد؟

اعتراض شخص ثالث نسبت به صدور یک حکم، اعتراض ثالث اصلی و اعتراض شخص ثالث نسبت به فرایند اجرای یک حکم، اعتراض ثالث اجرایی نامیده می شود. هر یک از این ها روش هایی هستند تا شخص ثالثی که در فرایند دادرسی حضور نداشته است بتواند نسبت به صدور یا اجرای یک رأی اعتراض نماید. با این حال، این مفاهیم از جنبه های مختلفی به شرح زیر متفاوت از یکدیگر می باشند:

1 . ماهیت: اعتراض ثالث اصلی ماهیتاً اعتراض شخص ثالث نسبت به آثار و نتایج ناشی از صدور یک حکم است؛ اما اعتراض ثالث اجرایی از نظر ماهیتی اعتراض شخص ثالث نسبت به فرایند اجرای آن حکم است، نه نتیجه صدور آن.

2 . مهلت طرح دعوا: به طور کلی، طرح دعوای اعتراض ثالث محدود به مهلت زمانی خاصی نشده است. با این حال، پس از صدور حکم و پیش از اجرای آن معترض ثالث صرفاً می تواند اقدام به طرح دعوای اعتراض ثالث اصلی نماید. در صورت اجرای حکم، در فرایند اجرا و پس از آن تنها امکان طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی وجود دارد.

3 . هدف اعتراض: معترض ثالث با طرح دعوای اعتراض ثالث اصلی به دنبال تغییر یا لغو حکم صادره در دعواست. اما در صورت طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی، خواهان به دنبال توقیف یا لغو عملیات اجرایی است.

4 . دادگاه صالح: رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث اصلی در صلاحیت دادگاه صادرکننده رأی قرار دارد. در حالی که نسبت به تعیین صلاحیتت دادگاه ها در رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث اجرایی اختلاف نظر وجود دارد و اکثریت دادگاه اجراکننده رأی را به عنوان دادگاه صالح می شناسند.

5 . آثار اعتراض: اصولاً طرح دعوای اعتراض ثالث اصلی مانع از اجرای حکم دادگاه نمی شود. اما از جمله آثاری که دعوای اعتراض ثالث اجرایی به دنبال دارد، توقف اجرای حکم است.

اعتراض ثالث اجرایی با دستور موقت چه تفاوتی دارد؟

چنانچه طولانی شدن فرایند دادرسی موجب تضییع حقی از اشخاص شود، می توانند درخواست خود را در قالب دستور موقت (دادرسی فوری) مطرح نمایند. به موجب ماده 316 قانون آیین دادرسی مدنی قرار دستور موقت ممکن است دایر بر توقیف مال، انجام یک فعل یا منع از انجام یک فعل باشد. همین مسئله موجب شده است که برخی به اشتباه اعتراض ثالث اجرایی و دستور موقت را یکسان بدانند. در حالی که این دو ابزار حقوقی به شرح زیر متفاوت از یکدیگر هستند:

1 . تقاضای صدور دستور موقت از سوی طرفین دعوا (خواهان و خوانده) مورد قبول است، اما دعوای اعتراض ثالث تنها از طرف اشخاص ثالث (هر شخصی جز طرفین دعوا) قابل طرح می باشد.

2 .  تقاضای صدور دستور موقت تنها پیش از شروع دادرسی یا در حین دادرسی قابل طرح می باشد، در حالی که دعوای اعتراض ثالث تنها زمانی قابل طرح است که دادری پایان یافته و حکم دادگاه صادر شده باشد.

3 . صدور دستور موقت جنبه موقتی داشته و پس از مدتی از قرار صادره رفع اثر خواهد شد. اما در صورت قبول اعتراض ثالث اجرایی عملیات اجرایی به طور کلی متوقف یا لغو خواهد شد.

4 . بنا به تبصره 1 ماده 325 قانون آیین دادرسی مدنی اجرای دستور موقت مستلزم تأیید رئیس حوزه قضایی است؛ در حالی که صدور و اجرای حکم اعتراض ثالث اجرایی منوط به تأیید رئیس حوزه قضایی نیست.

نمونه دادخواست اعتراض ثالث اجرایی

مشخصات خواهان (معترض ثالث): ……………

مشخصات خوانده (محکوم له و محکوم علیه): ………….

اطلاعات وکیل [در صورت حضور]: …………….

خواسته: اعتراض ثالث اجرایی نسبت به اجراییه شماره …… و توقف عملیات اجرایی

دلایل و ضمائم:

اجراییه شماره …… صادره از دادگاه …….

مبایعه نامه شماره ……

شهادت شهود

شرح دادخواست:

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان ………..

با سلام و احترام

به استحضار می رسانم که اینجانب ………….. فرزند ……. به شماره ملی …….. در تاریخ ……… اقدام به خرید یک دستگاه اتوموبیل ……. مدل ….. از آقا / خانم ……… (خوانده ردیف دوم / محکوم علیه) مطابق مبایعه نامه شماره ……. که ضمیمه دادخواست شده است نموده ام. مطابق این مبایعه نامه در تاریخ …… پس از پرداخت مبلغ …… ریال به عنوان ثمن معامله به فروشنده، اتوموبیل مذکور به اینجانب تحویل داده شده و مقرر شد تا فروشنده محترم در تاریخ ……. به همراه اینجانب برای انتقال سند رسمی خودرو به دفتر اسناد رسمی مراجعه نماید.

با این حال، پیش از موعد مقرر و در تاریخ …… اتوموبیل مذکور به موجب اجراییه شماره …… و به دنبال طرح دعوای آقا / خانم …….. (خوانده ردیف اول / محکوم له) به طرفیت خوانده ردیف دوم توقیف شده است. فلذا، با توجه به توضیحات فوق و تعلق اتوموبیل توقیف شده به اینجانب، به استناد مواد 146 و 147 قانون اجرای احکام مدنی به عنوان شخص ثالث نسبت به عملیات اجرای حکم دادگاه و توقیف اتوموبیل مذکور شکایت داشته و خواستار رفع توقیف نسبت به خودروی مذکور هستم.

با تشکر و تجدید احترام

نام و امضای خواهان

تاریخ

نقش وکیل در دعوای اعتراض ثالث اجرایی

توقیف اموالی که متعلق به اشخاص ثالث می باشد یا توقیف اموالی که اشخاص ثالث نسبت به آن ها حقی دارند می تواند موجب ورود ضررهای قابل توجهی به افراد شود. در حالی که این افراد در فرایند دادرسی نیز هیچ حضوری نداشته اند، توقیف اموال آن ها با عدالت و انصاف سازگار نیست. بنابراین، بایستی این افراد بتوانند به طریق قانونی نسبت به عملیات اجرایی مذکور معترض شده و مانع اجرای حکم دادگاه شوند.

در چنین شرایطی، شخص معترض می تواند با مشورت و راهنمایی یک وکیل متخصص اقدام به جمع آوری اسناد و مدارک مربوطه کرده، دادخواست اعتراض ثالث اجرایی را تنظیم کرده و دادخواست خود را در سامانه ثنا به ثبت برساند. یک وکیل متخصص می تواند معترض ثالث را در کلیه مراحل رسیدگی به دادخواست نیز همراهی کرده و در صورت نیاز از موکل خود به نحو احسن دفاع نماید. صرف نظر از اینکه دعوای اعتراض ثالث اجرایی مستند به حکم قطعی یا سند رسمی باشد یا خیر، همراهی یک وکیل متخصص می تواند نقش پررنگی در توقف عملیات اجرایی و حمایت از حقوق شخص معترض داشته باشد.

برای آشنایی با رویه قضایی رسیدگی به دعوای اعتراض ثالث اجرایی می توانید نمونه آرای قضایی مربوطه را از اینجا مشاهده نمایید.

کلام پایانی

قانونگذار با پیش بینی امکان اعتراض ثالث این حق را برای اشخاص ثالث (هر شخصی غیر از طرفین دعوای اصلی) به رسمیت شناخته است تا بتواند نسبت به آرای صادره در دعاوی تحت شرایط خاصی اعتراض نماید. چنانچه فرایند اجرای برخی از احکام منجر به تضییع حقی از اشخاص ثالث شود، آن ها می توانند با طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی نسبت به اجرای حکم مربوطه معترض شده و خواستار توقف اجرای آن حکم شوند. برای مثال، اگر به دنبال صدور حکم دادگاه، ملکی توقیف شود که در اصل متعلق به شخص دیگری است، مالک اصلی ملک به عنوان معترض ثالث می تواند اقدام به طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی نماید.

طرح دعوای اعتراض ثالث اجرایی اصولاً محدود به مهلت زمانی مشخصی نیست. با این حال، طرح این دعوا نیازمند رعایت شرایط خاصی است که به تفصیل در این مقاله توضیح داده شده است. قبول دعوای اعتراض ثالث اجرایی و رسیدگی به آن موجب توقیف یا لغو عملیات اجرایی خواهد شد.

وکیل سوال – مرجع تخصصی مشاوره و خدمات حقوقی

وکیل سوال یک پلتفرم تخصصی در حوزه مشاوره و خدمات حقوقی است که تحت مدیریت خانم ام البنین تنکابنی رضایی فعالیت می کند. هدف ما ارائه اطلاعات حقوقی دقیق و ارائه خدمات تخصصی وکالت در زمینه های مختلف، از جمله دعاوی کیفری و حقوقی، امور قراردادی، جرایم سایبری، دعاوی ارزی و مالی، وکالت در امور ثبتی و ملکی است.

اگر به دنبال تنظیم وکالت نامه ای جامع و بی نقص هستید، وکیل سوال با دانش تخصصی و تجربه حقوقی گسترده، همراه شما خواهد بود.

همین حالا مشاوره بگیرید و وکالت نامه ای مطمئن تنظیم کنید!